Ο βρώμικος ρόλος της Τουρκίας για τα κοιτάσματα του Αιγαίου

Γράφει ο Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος / Διεθνολόγος-Στρατιωτικός Αναλυτής

- Τόσα χρόνια ξέραμε ότι το Αιγαίο έκρυβε στον πυθμένα του χιλιάδες τόνους πετρελαίου. Όμως δεν τολμούσαμε, όχι μόνο να το εξορύξουμε, αλλά και να το… πιστέψουμε. Οι καιροί άλλαξαν και η κρίση μας πιέζει να τα εκμεταλλευθούμε. Θα τολμήσουμε τώρα; Η εξόρυξη του μαύρου χρυσού που βρίσκεται στο Αιγαίο, φαίνεται πως ξεκινά. Η αξιοποίηση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας μας, από την οποία, σύμφωνα με τους υπολογισμούς Ελλήνων και ξένων ερευνητών, μπορούν να αντληθούν 300 δις ευρώ, όσα περίπου και το χρέος της χώρας, αποφασίστηκε.


Η κυβέρνηση προχωρά με γοργό ρυθμό στην ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου που θα ανοίξει το δρόμο μεταβάλλει τις γεωπολιτικές ενεργειακές προτεραιότητες, ιδιαίτερα στην περιοχή μας και οι πρώτοι διαγωνισμοί για ερευνητικές γεωτρήσεις για πετρέλαιο θα πραγματοποιηθούν το 2012.
Από τις έρευνες του Πανεπιστημίου Αθηνών αλλά και ξένων ερευνητών, που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, έχουν χαρτογραφηθεί 10 περιοχές – χρυσωρυχεία πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι οποίες μπορούν να δώσουν πάνω από 4 εκατομμύρια βαρέλια «μαύρου χρυσού» και «πράσινου καυσίμου».
Στο παιχνίδι μπαίνουν δυνατά και οι ιδιωτικές εταιρίες. Προς το παρόν, ΕΛ.ΠΕ., Motor Oil, Energean Oil διεκδικούν την εκμετάλλευση κοιτασμάτων που υπάρχουν σε Ιόνιο και Κρήτη. Ενδιαφέρουν έχουν επιδείξει και η νορβηγικής Statoil καθώς και η αμερικανικής Noble Energy. Όμως, το παιχνίδι, δεν το καθορίζει μόνο η Ελλάδα.


Ο διεθνής παράγοντας
Οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο είναι καταιγιστικές, ενώ μέσα στους προσεχείς μήνες αναμένονται καταλυτικές αλλαγές που θα έχουν επιπτώσεις στην ασφάλεια της χώρας μας και σε εκείνη της Τουρκίας. Και επειδή η Ανατολική Μεσόγειος σταδιακά αναδεικνύεται ως λίαν υπολογίσιμη για το μέλλον ενεργειακή λεκάνη με αποθέματα φυσικού αερίου (κυρίως) και πιθανότατα πετρελαίου, η εν λόγω περιοχή για το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και τις ΗΠΑ θα καταστεί ακόμα πιο σημαντική. Να δούμε πρώτα από όλα τις απειλές και κινδύνους που εγκυμονούν στην περιοχή.


*Οι σαρωτικές εξελίξεις και οι δυναμικές αλλαγές στον αραβικό κόσμο με τις ευρύτερες επιπτώσεις τους.
*Η Σταδιακή μετάπτωση της Συρίας σε κράτος που είναι πολύ πιθανό σε κάποιο διάστημα να αποσταθεροποιηθεί.
*Η εσωτερική κατάσταση στο Λίβανο, όπου εξακολουθούν να παραμένουν σε στάση αναμονής για την επόμενη φάση αντιπαράθεσης οι φιλοδυτικές δυνάμεις με εκείνες που πρόσκεινται στην Χεζμπολλαχ και στο δίδυμο Συρίας-Ιράν.
*Η επικείμενη κίνηση των Παλαιστίνιων να επιδιώξουν αναγνώριση της Παλαιστίνης στην προσεχή γενική συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, η οποία αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις από την μεριά του Ισραήλ, των ΗΠΑ, του Καναδά, της Γερμανίας και κάποιων άλλων χωρών.
*Η μόνιμη απειλή εκδήλωσης μιας τρίτης Ιντιφαντα από τους Παλαιστίνιους, οι οποίοι βλέπουν να μη φέρνουν αποτελέσματα οι διαπραγματεύσεις με τους Ισραηλινούς.
*Η αναμενόμενη απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου Χαριρι για το λίβανο, που αναμένεται να κατονομάσει συγκεκριμένα ονόματα της εξτρεμιστικές Χεζμπολλαχ ως υπεύθυνα για τη στυγερή δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού του Λίβανου Ραφικ Χαριρι το 2005
*Πιαθνές δραματικές ή μη εξελίξεις Δυτικά της Λωρίδας της Γάζας από το κατάπλου νέων πλοίων που θα επιδιώξουν να σπάσουν το ναυτικό αποκλεισμό που έχουν επιβάλει οι Ισραηλινοί στη Γάζα.
*Οι διάφορες τάσεις της Αιγύπτου στην μετά Μπουμπάρακ εποχή, σε συνδυασμό με τη μη εκπλήρωση των αιτημάτων δεκάδων χιλιάδων διαδηλωτών στη χώρα, στα πλαίσια της Αραβικής Άνοιξης. Ο ξεσηκωμός στο Κάιρο δεν έγινε για να αντικατασταθεί ο Μπουμπάρακ με μια νέα στρατιωτική χούντα.
*Οι συνεχιζόμενες πιθανότατα μέσα στο καλοκαίρι αεροπορικές και άλλες επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ κατά του Κανταφικού κατεστώτος.
*Η διευρυνόμενη παρουσία και εμπλοκή ακραίων ισλαμικών ομάδων, ορισμένες εκ των οποίων έχουν σχέσεις με την Αλ Κάιντα και τα παρακλάδια της. (Γάζα-Λίβανος-Έρημος Σινά.
*Η μη οριοθέτηση των διαχωριστικών γραμμών στην Ανατολική Μεσόγειο, σε ό, τι αφορά το θαλάσσιο χώρο και ειδικά ζητήματα που σχετίζονται με τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες, δικαιώματα αλιείας, εκμετάλλευσης φυσικών πόρων κλπ, πχ μεταξύ Ισραήλ-Λίβανου-Συρίας-Τουρκίας-Αιγύπτου-Λιβύης-Κύπρου-Παλαιστινιακής αρχής/λόγω Γάζας. Ειδικότερα μόνο η Λευκωσία έχει κάνει μέχρι τώρα σωστές κινήσεις αναφορικά με την οριοθέτηση με το Ισραήλ της ΑΟΖ. Η χώρα μας έχει καθυστερήσει και έχουμε ανοικτά ζητήματα με Λιβύη-Αίγυπτο-Τουρκία.
*Ο ενισχυμένος ρόλος της Τουρκίας, που προσπαθεί σε μια περιοχή από το Μαρόκο μέχρι τον κόλπο των πετρελαίων να εμφανιστεί ως προστάτιδα των μουσουλμανικών κρατών, ενώ την ίδια στιγμή υποστηρίζει όλες τις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ-ΟΗΕ στη Μεσόγειο-Λιβύη-Λίβανο.
*Το κουρδικό ζήτημα το οποίο παραμένει ανοικτό και που αν ανοίξουν οι πληγές θα έχουν σοβαρότατα εσωτερικά και άλλα προβλήματα το Ιράκ, το Ιράν, η Τουρκία και η Συρία.
*Κανένας δε μπορεί να αποκλείσει μέσα στην προσεχή διετία 2011-2012 την εκδήλωση προληπτική αεροπορικής ενέργειας κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, από το Ισραήλ ή και τις ΗΠΑ.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η περιοχή της Μ. Ανατολής-Β. Αφρικής είναι στρατιγικής αξίας για τι Δύση λόγω των ενεργειακών αποθεμάτων, αντιλαμβάνεται ο οποιοσδήποτε τον ανταγωνισμό ανάμεσά στους ισχυρούς του πλανήτη, με προεξέχοντα το ρόλο των Αμερικανών που προσπαθούν στρατιωτικά και πολιτικά να προωθούν τα ενεργειακά τους συμφέροντα. Ακόμα σημαντικός είναι ο ρόλος της Μόσχας-παρά τη μειωμένη επιρροή της τα τελευταία χρόνια-αλλά και Ευρωπαϊκών δυνάμεων.




Ελλάδα-Τουρκία και ενεργειακή ασφάλεια. Προεκτάσεις-επιπτώσεις.
Παρά τη φαινομενική ησυχία στο χώρο των ελληνοτουρκικών σχέσεων η κατάσταση ανά πάσα στιγμή μπορεί να αλλάξει, ενώ δε μπορεί να αποκλειστεί η περίπτωση θερμού επεισοδίου σε κάποιο μικρονήσι ή νησιωτικό σύμπλεγμα, στο οποίο οι Τούρκοι εκτιμούν ότι θα μπορούσε να προκαλέσει ευρύτερες επιπτώσεις και σε άλλα κρίσιμα σημεία του τόξου αντιπαράθεσης.
Πρώτα από όλα θα ήθελα να επισημάνω ότι αν δεν ήταν σε εξέλιξη οι πρωτοφανείς αραβικοί ξεσηκωμοί και η εκρηκτική κατάσταση που επικρατεί σε Συρία-Λιβύη, οι Τούρκοι (βάσει των πληροφοριών μου) προετοίμαζαν κάποιες επιθετικού χαρακτήρα κινήσεις Νότια της Ρόδου με κατεύθυνση Καστελόριζο και τη διευρυμένη εκτασιακά περιοχή του. Η γειτονική χώρα στρατιωτικά δεν πρόκειται να κάνει τίποτα στον ελλαδικό χώρο μεταξύ Νέστου και Έβρου. Το ίδιο και στην Κύπρο, όπου θα βρεθεί αντιμέτωπη και με Ευρωπαϊκές δυνάμεις. Η περιοχή που γι αυτούς καθορίζει τις μελλοντικές εξελίξεις είναι αυτή που βρίσκεται μεταξύ Νοτίων Δωδεκανήσων-Κρήτης-Ανατολικής Μεσογείου. Εκεί θα πρέπει η χώρα μας να εστιάσει το ενδιαφέρον και παρά τη δινή οικονομική κρίση και την κάθετη μείωση των εξοπλιστικών προγραμμάτων μας, είναι αναγκαίο να μελετήσει σε βάθος τις οποιεσδήποτε επιλογές της Άγκυρας


Παρατηρώ τα τελευταία δύο χρόνια από πλευράς Άγκυρας τις εξής κινήσεις:
*Έμφαση και ενίσχυση των εξοπλιστικών προγραμμάτων του Ναυτικού.
*Αυξημένο και εμπεριστατωμένο αριθμό μελετών σε όλες τις σχολές επιτελών των ένοπλων δυνάμεων με έμφαση την ενεργειακή ασφάλεια.
*Η Άγκυρα πρωτοστατεί στο ΝΑΤΟ στην προώθηση των θεμάτων που αφορούν το ρόλο της συμμαχίας στα ενεργειακά.
*Παρά τα λεγόμενα παραμένει πιστή στις προτάσεις της συμμαχίας για τα επιμέρους προγράμματα αντιπυραυλικής άμυνας.
*Παρά του αρχικούς ενδοιασμούς μπήκε αμέσως στο ρόλο πλαίσιο της επιχείρησης unified protector για τη Λιβύη, με έμφαση στο Ναυτικό, αλλά και την έστω επικαλυπτική (πιο πολύ θεωρητική) εμπλοκή του συμμαχικού στρατηγείου της Σμύρνης.
*Αν και δεν υπάρχει πλέον η στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ, εν τούτοις δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον για τη Γάζα, το Λίβανο, ενώ πλασάρει το μοντέλο της για την Αίγυπτο και το υπό διαμόρφωση νέο πλαίσιο στον αραβικό κόσμο.
*Και κάτι σημαντικό, που εμείς οι Έλληνες δε του δίνουμε μεγάλη σημασία. Οι Τούρκοι έχουν καταφέρει να τυγχάνουν της βαθιάς υποστήριξης του Ομπάμα.
*Παρά τις κάποιες διπλωματικές αποτυχίες τους (γιατί εμπλέκονται σε πολλά), εν τούτοις εμφανίζονται σε Αφρική-Μ. Ανατολή κλπ να διεκδικούν ρόλο. Επιδιώκουν να επανεκλέγουν για άλλη μια φορά ως μη μόνιμο μέλος στο ΣΑ/ΟΗΕ.
*Στα πλαίσια του Ερντογανικού λαϊκισμού εμμένουν στην υποστήριξη κινήσεων που προκαλούν το Ισραήλ, όπως οι στολισμοί για τη Γάζα. Δηλαδή υποστηρίζουν γνωστές και διαπλεκόμενες μη κυβερνητικές οργανώσεις με βίαιο ιστορικό και προεκτάσεις, όπως η ΙΗΗ.
*Σταθερά επικεντρώνονται σε ότι αφορά τη χώρα μας σε Αγαθονήσι-Φαρμακοσνήσι-Καστελόριζο, ενώ πάγια επιδιώκουν να διχοτομήσουν το Αιγαίο επί του 26ου Μεσημβρινού.


Κινούνται βάσει προγράμματος, ενώ για ακόμα μια φορά δίνουν έμφαση σε ελικόπτερα-έρευνα/διάσωση-μικρά σκάφη και αμφισβητήσεις ελληνικών θέσεων.
Δυστυχώς για την πατρίδα μας η τρισάθλια οικονομική πραγματικότητα έχει οδηγήσει σε μειώσεις εξοπλισμών/απαράδεκτη οικονομοποιήση της άμυνας-μείωση στρατιωτικών ασκήσεων σε ετήσια βάση-κάθετο περιορισμό σε αριθμούς στελεχών των ένοπλων δυνάμεων σε θέματα εθνικής και διεθνούς εκπαίδευσης-στασιμότητα στον τομέα της συλλογής πληροφοριών, καθώς και σε μια αναιμική παρουσία (θα έλεγα ως μηδενική ή και προβληματική) στον ενεργειακό τομέα.


Δεν είμαστε και… Ελ Ντοράντο
Είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι κάτι υπάρχει σε ορυκτό πλούτο, αλλά ότι δεν είμαστε Ελ Ντοράντο ή Αλάσκα ή κόλπος των πετρελαίων. Αλλά από τις διαχρονικές ενδείξεις στο φυσικό αέριο, εκτιμώ ότι κάτι θα μπορούσαμε να έχουμε η στάση μας σε πολλά ζητήματα του ενεργειακού τομέα, στην αποκλειστική οικονομική ζώνη ή σε θέματα αγωγών κλπ είναι υποχρεωτική. (Δε θα καλύψω σε αυτό το άρθρο ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία των διάφορων ερευνών). Αλλά απλά κάνω και λαμβάνοντας υπόψη το διεθνή παράγοντα μια σειρά προτάσεων που σχετίζονται με τους χώρους ενέργειας-ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο.
*Παρακολούθηση των δραματικών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο και συνεχή επαφή με κέντρα αναλύσεων των ενεργειακών και άλλων θεμάτων.
*Διατήρηση επαφών με χώρες που στο θαλάσσιο χώρο-φυσικούς πόρους έχουν εμπειρίες-τεχνολογία-ενδιαφέροντα στην περιοχή μας. Πχ. Νορβηγία.
*Ξεπάγωμα και άνοιγμα των συζητήσεων για την ΑΟΖ, ως προς όλες τις χώρες, Επαφή με γνωστά και κορυφαία γραφεία του εξωτερικού που εξειδικεύονται σε τέτοια ζητήματα.
*Εκμετάλλευση του χώρου της Κρήτης από αεροναυτικής πλευράς…
*Ένταξη άμεσα στο δυναμικό μας μη επανδρωμένων εναέριων μέσων για αναγνώριση/παρακολούθηση περιοχών στους προαναφερθέντες γεωγραφικούς τομείς.
*Κάθετη βελτίωση ποιοτική και ποσοτική των μέσων έρευνας/διάσωσης.
*Ευρύτερη συνεργασία με Ισραήλ-Κύπρο στους τομείς των ναυτικών ασκήσεων/συνεκπαίδευση ειδικών δυνάμεων/υδρογραφία κ.α.
*Εκμετάλλευση του κέντρου Ναυτικής Αποτροπής στα Χανιά σε βαθμό που να αποκτήσει ευρύτερες δυνατότητες…
*Στις Σχολές επιτελών των ένοπλων δυνάμεων και παρά την πτωτική τάση και υπάρχουσα κρίση να προωθηθούν κοινές μελέτες αξιωματικών και ειδικών υπαλλήλων του υπουργείου Ενέργειας για την ενεργειακή ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η χώρα μας θα πρέπει να είναι έτοιμη για όλα τα ενδεχόμενα. Δυστυχώς έχουν παραμείνει στατικοί και κάποιες πολιτικές και στρατιωτικές αντιλήψεις σήμερα είναι επιεικώς αναχρονιστικές. Το απαράδεκτο μνημόνιο έχει προκαλέσει υπολογίσιμους «τραυματισμούς» και στους ευρύτερους τομείς της διπλωματίας-ασφάλειας-άμυνας. Κάποιοι επίσης στρατιωτικοί παραμένουν αδρανείς απέναντι στις διεθνείς και περιφερειακές εξελίξεις. Τα ανώτατα αξιώματα για κάποιους είναι προσωρινά και με ημερομηνία λήξης. Η πατρίδα, υπάρχει και πρέπει να υπάρχει.

press-time