Οι αποτυχίες των νεο-οθωμανών

Με τον Πέτρο Ζαρούνα

Οι στρατηγικοί σχεδιασμοί του Νταβούτογλου έχουν οδηγήσει την Τουρκία σε μία σειρά αδιέξοδα. Στο εσωτερικό παρατηρούνται αντιδράσεις για τα περιοριστικά μέτρα κατά των ΜΜΕ.Η προσπάθεια επίλυσης του Κουρδικού απέτυχε να πείσει τόσο τους Κούρδους όσο και τους εθνικιστές. Ανάλογα προβλήματα και αντιδράσεις υπάρχουν και από την πλευρά των θρησκευτικών μειονοτήτων, με πρώτους τους Αλεβίτες. Έτσι, τα περί τουρκικού μοντέλου δημοκρατίας, που συνδυάζει το Ισλάμ, δέχονται σημαντικά πλήγματα. Τα ψηφίσματα από το Ευρωκοινοβούλιο επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές.

Πέραν των εσωτερικών αποτυχιών, προβλήματα, αντιφάσεις και αποτυχίες παρουσιάζονται και στην εξωτερική πολιτική. Η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας έχει αποτελματωθεί, εξαιτίας της αδυναμίας της να ικανοποιήσει τους όρους-κριτήρια σε τρία κεφάλαια. Η επιμονή της κυβέρνησης του ΑΚΡ, να μην εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της Τουρκίας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, διατηρεί στο ψυγείο ένα σημαντικό αριθμό κεφαλαίων (8+6). Η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση και η αυξανόμενη ισλαμοφοβία έχουν οδηγήσει την ΕΕ σε εσωστρέφεια, κάτι που με τη σειρά του πλήττει τις τουρκικές προοπτικές.

Η τουρκική ηγεσία, αντί να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, απαντά με αλαζονικές πολιτικές του στυλ «εσείς μας έχετε περισσότερο ανάγκη και όχι εμείς». Ανάλογα αντιπαραγωγική είναι και η στάση της Τουρκίας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αντί μετακίνησης από το σχέδιο Ανάν, η Τουρκία παρουσίασε θέσεις που παραπέμπουν σε συνομοσπονδία. Η στάση αυτή έχει πλήξει τη διαπραγματευτική διαδικασία, κάτι που ζημιώνει σοβαρά και την ενταξιακή της πορεία. Το αδιέξοδο αυτό, σε συνδυασμό με τον εποικισμό, την οικονομική κρίση και το δημοκρατικό κίνημα των μουσουλμανικών λαών της περιοχής, αποτελούν τις κύριες αιτίες πίσω από τις πρόσφατες διαμαρτυρίες των Τ/κ. Η νεοσουλτανικού χαρακτήρα αντίδραση του Ερντογάν είχε σαν αποτέλεσμα και νέες μαζικότερες διαδηλώσεις.

Αλλά και στην τρίτη πτυχή της τουρκικής πολιτικής έναντι της Κύπρου, εκείνης που αφορά την ΑΟΖ, σημειώνονται αποτυχίες. Συγκεκριμένα, η πολιτική των κανονιοφόρων, που επέλεξε η Άγκυρα, την απομονώνει και της δημιουργεί σημαντικό κόστος σε επίπεδο ΕΕ. Επιτρέπει ταυτόχρονα στην ΚΔ να συνεχίζει την προσπάθειά; της για εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που υπάρχουν στη δική της ΑΟΖ. Σε αδιέξοδο έχει οδηγηθεί και η πορεία εξομάλυνσης των σχέσεων της Τουρκίας με την Αρμενία. Αιτία, η αδυναμία της Τουρκίας να επικυρώσει τα σχετικά πρωτόκολλα που συνήψε με τη χώρα αυτή. Οι σχέσεις με το Ισραήλ συνεχίζουν να ευρίσκονται στην εντατική και αντί της στρατηγικής συνεργασίας, έχουμε στρατηγική αντιπαράθεση και ανταγωνισμό.

Οι αντίστοιχες με τις ΗΠΑ κινούνται μετ' εμποδίων, εξαιτίας της συνεχούς διαφοροποίησης της Τουρκίας από τα αμερικανικά συμφέροντα και πολιτικές. Διάσταση υπάρχει στο πώς η Τουρκία αντιμετωπίζει το Ισραήλ, το Ιράν και τώρα τις κυρώσεις κατά του καθεστώτος Καντάφι στη Λιβύη. Προβλήματα και επιπλοκές δημιουργούνται σε επίπεδο ΝΑΤΟ, όπως στη περίπτωση της αντιπυραυλικής ασπίδας και το ενδεχόμενο για δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη Λιβύη. Πλήγμα στη μεγαλόσχημη πολιτική των νεο-οθωμανών ήρθε να δώσει και η στήριξη της ΕΕ στον αγωγό South Stream. Ο τελευταίος είναι ανταγωνιστικός του Nabucco και συνδέει τη Ρωσία με τα Βαλκάνια και την ΕΕ, παρακάμπτοντας την Ουκρανία και την Τουρκία.

Όλα αυτά δεν σημαίνουν πως η τουρκική εξωτερική πολιτική δεν είχε και επιτυχίες. Είχε, όπως για παράδειγμα το αυξημένο κύρος στον αραβικό κόσμο. Σημαντικές επιτυχίες αποτελούν και οι προεδρίες ή η συμμετοχή σε ανώτατα όργανα διεθνών ή περιφερειακών οργανισμών που πέτυχε, όπως ο ΟΗΕ και οι G20 και η Ισλαμική Διάσκεψη. Η άνοιξη του μουσουλμανικού κόσμου ήρθε να αποκαλύψει τις αδυναμίες αυτής της πολιτικής, εκεί όπου ήταν το κέντρο βάρους της, δηλαδή η Μέση Ανατολή. Η χρησιμοποίηση δύο μέτρων και δύο σταθμών έναντι του Μουμπάρακ στην Αίγυπτο και του Καντάφι στη Λιβύη έχει πλήξει την εικόνα της Τουρκίας. Η τουρκική στήριξη σε αυταρχικούς ηγέτες και η συνεργασία με τα αντιλαϊκά καθεστώτα της περιοχής διαλύει τις όποιες ψευδαισθήσεις δημιουργήθηκαν ανάμεσα στις αραβικές μάζες. Τα μέτρα κατά των τουρκικών ΜΜΕ αλλά και η στάση έναντι των Τ/κ απομυθοποιούν ακόμα περισσότερο το τουρκικό μοντέλο.

Ας μη μας προβληματίζουν οι μεγαλεπήβολοι σχεδιασμοί του κ. Νταβούτογλου. Ούτε να μας φοβίζουν οι μεγαλόστομες διακηρύξεις του κ. Ερντογάν. Αλλά και ούτε να μας τρομοκρατούν οι απειλές του Μπαγίς για εφιάλτες. Η νεο-οθωμανική Τουρκία δεν είναι ούτε παντοδύναμη ούτε άτρωτη. Ακολουθεί μία τυχοδιωκτική πολιτική υψηλού κινδύνου, που την οδηγεί από το ένα λάθος στο άλλο. Αυτό θα επιτρέψει σε εμάς, αν είμαστε καλά προετοιμασμένοι και σε εγρήγορση, να τα εκμεταλλευτούμε και να ενισχύσουμε τη θέση μας, ώστε να βγούμε κερδισμένοι σε ένα μελλοντικό συμβιβασμό.

ΠΕΤΡΟΣ ΖΑΡΟΥΝΑΣ
Διεθνολόγος - κοινοβουλευτικός συνεργάτης του προέδρου του ΔΗΚΟ
http://www.sigmalive.com/