Τι εξοργίζει την Άγκυρα;

* Του Κώστα Μαυρίδη

Με δεδομένη την γεωπολιτική αντιπαλότητα στην Ανατολική Μεσόγειο στο σύγχρονο κόσμο της παγκοσμιοποίησης, οι φιλίες ανάμεσα σε κράτη εδραιώνονται στην βάση σημαντικών αμοιβαίων συμφερόντων. Διαφορετικά, τα διακρατικά μνημόνια είναι άδεια περιεχομένου. Η συμφωνία ανάμεσα σε Κύπρο και Ισραήλ για οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) έχει όντως ουσιαστικό περιεχόμενο. Εξού και η οργή της Άγκυρας, η οποία αντίδραση θα μπορούσε να είναι και τρόπος αξιολόγησης της δικής μας αποτελεσματικότητας.

Στα 36 χρόνια κατοχής, πότε η Τουρκία εξοργίστηκε με ενέργειές μας; Μετρημένες φορές… Όπως, όταν η Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) υπέβαλε αίτηση για ένταξη στην ΕΟΚ (σημερινή ΕΕ). Όταν, η ΚΔ οριοθέτησε τα θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο πριν χρόνια και τώρα με το Ισραήλ. Όταν, το 2004 η ΚΔ έγινε πλήρες μέλος της ΕΕ χωρίς το σχέδιο Ανάν. Όταν στη δεκαετία του 90 από κοινού με την Ελλάδα άρχισε να υλοποιείται ο Ενιαίος Αμυντικός Χώρος (ΕΑΧ). Φυσικά, την ευφορία της Τουρκίας εξυπακούει το ανάποδο. Όπως, η ματαίωση έλευσης των πυραύλων S-300 και στην πράξη εγκατάλειψη του ΕΑΧ. Όπως, η αναποφασιστικότητα της Ελλάδας να ρυθμίσει την ΑΟΖ με την Κύπρο. Η «αδιαφορία» για εδραίωση στενότερης συνεργασίας με την Γαλλία και δυστυχώς, η αντικατάστασή της με το Μνημόνιο Συναντήληψης με την Αγγλία. Ο παραμερισμός της Συμφωνίας της 8ης Ιουλίου 2006 και αντικατάστασή της από το Κοινό Ανακοινωθέν της 23ης Μαΐου 2008 με επίκεντρο πλέον το «νέο συνεταιρισμό των δύο συνιστώντων states” που η Τουρκία επαναλαμβάνει.

Ωστόσο, η συμφωνία με το Ισραήλ έχει τις ιδιαιτερότητές της. Θαλάσσιο οικόπεδο του Ισραήλ στο οποίο εντοπίστηκε τεράστιος ενεργειακός πλούτος που μπορεί να τροφοδοτεί τις ανάγκες της χώρας για δεκαετίες, συνορεύει με Κυπριακό θαλάσσιο οικόπεδο. Η αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία Noble Energy που δραστηριοποιείται για το Ισραήλ είναι αυτή που συνεργάζεται με την Κύπρο. Επιπλέον, το Ισραήλ είναι κράτος με το οποίο δεν συμμαχούσαμε διεθνώς. Ιδιαίτερα το ΑΚΕΛ έτρεφε παραδοσιακά έντονη πολιτικό-ιδεολογική αντίθεση και ενέτασσε το Ισραήλ στον ιμπεριαλισμό της περιοχής. Για τούτο και αποκτά ξεχωριστή σημασία που -ορθά για χάριν των συμφερόντων της Κύπρου- παραμερίστηκαν τέτοια ιδεολογικά προσκόμματα για να γίνει εφικτή η συμφωνία.
Όμως, με δεδομένες τις απειλές της Τουρκίας, για να προκύψει για την Κύπρο ουσιαστικό όφελος από τυχόν ενεργειακό πλούτο, θα πρέπει να εδραιωθεί σύστημα παροχής ασφάλειας στην περιοχή. Χωρίς ασφάλεια οι όποιες συμφωνίες για ΑΟΖ είναι … αέρας κουπανιστός. Ασφάλεια μπορεί να υπάρξει μόνο μέσω συμμαχιών με κράτη τα οποία θα έχουν σημαντικό κίνητρο (λόγω συμφέροντος) να εμπλακούν π.χ. Ρωσία, Γαλλία και βεβαίως, όχι η Αγγλία.
Η συμφωνία με το Ισραήλ δείχνει ότι το Προεδρικό –προς τιμήν του σε αυτή την περίπτωση – παραμέρισε χρόνιες ιδεολογικές απόψεις για χάριν της Κύπρου. Τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου δεν μπορεί να εξαρτώνται από ιδεολογικές αντιλήψεις. Όσο όμως η Κύπρος δεν υποβάλει αίτηση για συμμετοχή στο «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη» διότι τον θεωρεί «προθάλαμο του ΝΑΤΟ», τόσο θα ικανοποιείται η Τουρκία που πρόθυμα μαζί με την Αγγλία θα αναλαμβάνουν τον δικό μας ρόλο. Με δεδομένες τις συμφωνίες για την ΑΟΖ, πλέον δεν θα μιλάμε για αδράνεια, αλλά για ασήκωτες ευθύνες και ασυγχώρητο γινάτι που παραπέμπει σε μια άλλη εποχή, τότε που θεωρούσαν την ΕΕ «προθάλαμο του ΝΑΤΟ» όπως τώρα τον «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη». Άλλωστε, το κατά πόσον είναι ή όχι «προθάλαμος του ΝΑΤΟ», είναι θέμα ιδεολογικής αντίληψης. Η οργή της Τουρκίας και οι δηλώσεις Νταβούτογλου ότι δεν θα επιτρέψουν στην Κύπρο να μετέχει στους μηχανισμούς σε Ευρωπαϊκό επίπεδο λήψης αποφάσεων για θέματα ασφάλειας, δεν είναι θέμα ιδεολογικής αντίληψης. Και έπρεπε να πείσουν όποιον θέτει το πατριωτικό συμφέρον υπεράνω όλων, να κινηθεί με αίτηση για ένταξη στον «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη». Αν ήταν δυνατό χτες!

* Ο Κώστας Μαυρίδης είναι ακαδημαϊκός