Τα "σπασμένα του Παπαδόπουλου" φοβάται ότι θα πληρώσει η Άγκυρα

Ανησυχία επικρατεί στην Άγκυρα μετά τη νίκη του εθνικιστή Ντερβίς Ερόγλου στις προεδρικές εκλογές του τουρκοκυπριακού κρατικού μορφώματος που έχει εγκαθιδρυθεί στο βόρειο μέρος της Κύπρου. Χθες Κυριακή ο Έρογλου, που αποτελεί και τον πρωθυπουργό της διεθνώς μη αναγνωρισμένης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείας Κύπρου», αναδείχθηκε νικητής των ήδη από τον πρώτο γύρο της αναμέτρησης, με το 50.37% των ψήφων.

Μέχρι αργά χθες βράδυ, τα ανεπίσημα ακόμη αποτελέσματα έδιναν στον κύριο αντίπαλό του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ 42, 84%, με το υπόλοιπο ποσοστό να πηγαίνει στους άλλους υποψηφίους. Πάντως ο Ταλάτ προηγήθηκε στην κατεχόμενη Λευκωσία με 47% έναντι 44% του Έρογλου. Έτσι ο Έρογλου, μετά από τρεις αποτυχημένες απόπειρες, κατόρθωσε να αναδειχθεί τρίτος πρόεδρος της αυτοαποκαλούμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου», μετά τον Ραούφ Ντένκτας και τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ.

Το αποτέλεσμα βρίσκεται κοντά στις προβλέψεις των δημοσκοπήσεων και ως τέτοιο ήταν αναμενόμενο. Και τούτο παρότι Τουρκοκύπριοι και Τούρκοι δημοσιογράφοι προειδοποιούσαν πως οι δημοσκοπήσεις στα κατεχόμενα δεν είναι αξιόπιστες. Παρότι ο Τούρκος πρόεδρος Γκιουλ έσπευσε να αποστείλει μακρότατο συγχαρητήριο μήνυμα στον Έρογλου, δεν αποτελεί μυστικό πως η νίκη του τελευταίου έχει προκαλέσει εκνευρισμό στην Άγκυρα. Όχι διότι δυσκολεύει η προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών για την επίλυση του κυπριακού. Η πολιτική ηγεσία στην Άγκυρα δε θεωρούσε, εξάλλου, πιθανή μία πολιτική λύση στο νησί το προσεχές μέλλον. Ο λόγος της ανησυχίας είναι ο κίνδυνος τη μη επίτευξη λύσης να χρεωθεί η Τουρκία, καταλογισμός που θεωρείται βέβαιο πως θα υποβαθμίσει τις πιθανότητες ένταξης της χώρας στην ΕΕ.

Η εκτίμηση των εγκυρότερων αναλυτών είναι πως η νίκη του Έρογλου αποτελεί νίκη του στρατοπέδου που αντιτίθεται στην πολιτική λύση του κυπριακού, τόσο στην τουρκοκυπριακή όσο και στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Και στις δύο πλευρές της πράσινης γραμμής αποτελεί κοινή πεποίθηση πως λύση δεν είναι νοητή με τον Έρογλου στην ηγεσία των τουρκοκυπρίων. Η νίκη του Έρογλου, ωστόσο, δημιουργεί αρνητικούς για τη διεθνή εικόνα του «τουρκικού στρατοπέδου» συσχετισμούς.

Μετά την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν από την ελληνοκυπριακή πλευρά – με το θεαματικό μάλιστα ποσοστό του 75% - στο δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004 και την είσοδο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ κατ’ αποκλεισμό των τουρκοκυπρίων, τόσο η Τουρκία όσο και κύκλοι της ΕΕ απέδιδαν την ευθύνη για το ναυάγιο των προσπαθειών λύσης του κυπριακού στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Οι Τουρκοκύπριοι, αντίθετα, είχαν υπερψηφίσει το Σχέδιο Ανάν με ποσοστό 65% την ίδια ημέρα, στο χωριστό δημοψήφισμα που διεξήχθη στις περιοχές υπό de facto τουρκοκυπριακή διοίκηση. Η νίκη του Έρογλου όμως, και μάλιστα σε μία χρονική στιγμή που ο Κύπριος πρόεδρος Χριστόφιας υποστηρίζει ενεργά τις διαπραγματεύσεις για την εξεύρεση λύσης, θα μεταφέρει εκ νέου την ευθύνη για την όποια αποτυχία τους στην τουρκοκυπριακή πλευρά. Θα έχουμε δηλαδή, φοβούνται στην Άγκυρα, μία επανάληψη της περιόδου Ντένκτας. Μόνο που στη σημερινή συγκυρία, η εκ νέου «ντενκτασοποίηση» της τουρκοκυπριακής πολιτικής κινδυνεύει να τινάξει στον αέρα το ευρωπαϊκό όνειρο της Τουρκίας.

Πολλοί Τούρκοι αναλυτές εκφράζουν την έντονη δυσαρέσκειά τους για το γεγονός ότι «οι Ευρωπαίοι» προτάσσουν το κυπριακό ως «δικαιολογία» για να παρεμποδίσουν την τουρκική ενταξιακή διαδικασία. Κάνουν μάλιστα λόγο για αδικία, ενώ δε φαίνεται να αντιλαμβάνονται το παράδοξο της εμμονής μίας χώρας να προσχωρήσει σε μία διεθνή ένωση, της οποίας αρνείται να αναγνωρίσει ένα κράτος – μέλος. Παράλληλα, οι εν λόγω αναλυτές διαπιστώνουν πως πολλά από τα μεγάλα κράτη της ‘Ενωσης, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, δεν επιθυμούν την πλήρη ένταξη της Τουρκίας για καθαρά δικούς τους λόγους. Τα κράτη αυτά «χρησιμοποιούν» τη μη επίτευξη πολιτικής λύσης στην Κύπρο ως πρόσχημα για να παρεμποδίσουν την ενδεχόμενη ένταξη, που τους είναι ανεπιθύμητη.

Ωστόσο, ανεξάρτητα από τις ως άνω αξιολογήσεις, καθολική είναι η εκτίμηση πως εάν και για όσο διάστημα η ευθύνη για το τέλμα στο κυπριακό αποδοθεί στην τουρκική πλευρά, η Τουρκία δεν πρόκειται να δει καμμία πρόοδο στην ενταξιακή της πορεία. Η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορέσει να μπλοκάρει τις διαπραγματεύσεις προς ενθουσιασμό, ουσιαστικά, Γάλλων και Γερμανών, που μόνο «για τα μάτια του κόσμου» θα εκφράσουν κάποια δήθεν δυσφορία. Αν μέχρι πρότινος πολλοί κύκλοι στην ΕΕ τηρούσαν επικριτική στάση έναντι των Ελληνοκυπρίων, τόσο για τη στάση τους στο δημοψήφισμα του 2004 όσο και για την υπολαμβανόμενη απροθυμία τους να εργασθούν προς εξεύρεση λύσης, η άνοδος του Έρογλου στην τουρκοκυπριακή ηγεσία θα δώσει τέλος στην αρνητική αυτή αντιμετώπιση, εκτιμούν. Η διεθνής απομόνωση της τουρκοκυπριακής πλευράς θεωρείται για τους περισσότερους δεδομένη, ενώ η δυνατότητα εφαρμογής ενός “plan b” στην Κύπρο αν δε θεωρείται αδύνατη, αντιμωπίζεται με εξαιρετική δυσπιστία.

Οι αναλυτές στην Τουρκία εκτιμούν πως η ελληνοκυπριακή πλευρά, που δε διατηρεί πλέον κανένα συμφέρον στην εξεύρεση λύσης, θα δράξει την ευκαιρία να παρουσιάσει τον Έρογλου ως εχθρό της πολιτικής λύσης, διάδοχο του Ντένκτας. Έτσι, θα μπορέσουν να συντηρήσουν την υπάρχουσα κατάσταση ωσότου παρουσιασθεί μία ευνοϊκότερη για την ελληνοκυπριακή πλευρά συγκυρία, χωρίς να τους επιρρίπτεται η ευθύνη για το οποιοδήποτε ναυάγιο των συνομιλιών.

Στην περίπτωση που επανεκλεγόταν ο Ταλάτ, η Τουρκία θα μπορούσε να ισχυρίζεται ότι η τουρκική πλευρά επιθυμεί την επίλυση του προβλήματος σε πολιτικό επίπεδο, και θα εξακολουθούσε η θετική για την τουρκοκυπριακή πλευρά παράσταση στο εξωτερικό που είχε ξεκινήσει με την υπερψήφιση από τους Τουρκοκυπρίους του σχεδίου Ανάν. Στην περίπτωση αυτή, πάλι, η ΕΕ θα ήταν διατεθειμένη να ξεκινήσει απευθείας εμπορικές συναλλαγές με τα κατεχόμενα και να άρει μερικώς τη διεθνή απομόνωση των τουρκοκυπρίων. Το χθεσινό αποτέλεσμα, ωστόσο, δε φαίνεται πως δικαιολογεί μία τέτοια στάση, καθώς δεν είναι πλέον η ελληνοκυπριακή πλευρά που εμφανίζεται να μην επιθυμεί τη λύση του Κυπριακού. Το κύρος της τουρκοκυπριακής πλευράς θα καταρρακωθεί από την αδιάλλακτη στάση που ο Έρογλου έχει ήδη σκιαγραφήσει στις δηλώσεις του.

Πηγή κοντά στην τουρκική κυβέρνηση δήλωσε στο newstime.gr πως η Τουρκία πληρώνει τώρα τα σπασμένα του Τάσσου Παπαδόπουλου. «Ο Παπαδόπουλος έστρεψε τους Ελληνοκυπρίους κατά του σχεδίου Ανάν, και η καταψήφισή του έκλεισε την πόρτα στην ένταξη των Τουρκοκυπρίων στην ΕΕ. Στη συνέχεια η ΕΕ δεν έκανε τίποτε προκειμένου να ελαττώσει τη διεθνή πολιτική και οικονομική απομόνωση των Τουρκοκυπρίων. Ενώ οι Τουρκοκύπριοι υπερψήφισαν το σχέδιο Ανάν, η στάση των Ελληνοκυπρίων και της ΕΕ τους έκανε να πάψουν να πιστεύουν στη δυνατότητα λύσης. Έτσι φθάσαμε στον Έρογλου, και τη δική του αδιαλλαξία θα μας τη χρεώσουν τώρα εμάς [στην Τουρκία]. Εμείς τελικά θα πληρώσουμε το λογαριασμό, με την παρεμπόδιση των ενταξιακών μας συνομιλιών, για τη στάση του Παπαδόπουλου τότε» ισχυρίσθηκε η εν λόγω πηγή.

Ωστόσο, δε λείπουν και οι σχολιαστές που εκτιμούν πως η νίκη του ‘Έρογλου δε θα έχει καθοριστική σημασία. Η «Τουρκική Δημοκρατία Βορείας Κύπρου» αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία και επιβιώνει οικονομικά χάρη στην τουρκική στήριξη. Συνεπώς, κανείς Τουρκοκύπριος ηγέτης δεν μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις παρά τη θέληση της Άγκυρας. Ο Έρογλου θα ζήσει δύσκολες μέρες εάν θεωρήσει πως μπορεί να αγνοήσει τις επιθυμίες της κυβέρνησης Έρντογαν και δράσει μόνο βάσει των επιθυμιών και συμφερόντων των Τούρκων εποίκων στα κατεχόμενα, που αποτελούν και την εκλογική του βάση.

Οι εν λόγω αναλυτές είδαν στην αναφορά, στο συγχαρητήριο τηλεγράφημα που απέστειλε ο πρόεδρος Γκιουλ στον Έρογλου, περί «της προσπάθειας για μόνιμη και δίκαιη λύση στην Κύπρο ως σταθερή, ειλικρινή και κοινή επιθυμία και στόχο της Τουρκίας και της Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείας Κύπρου» μια πολύ ευγενικά διατυπωμένη αλλά σαφέστατη προειδοποίηση. Η προτεραιότητα της Τουρκίας είναι ο αγώνας για ένταξη στην ΕΕ, και δεν προτίθεται να θυσιάσει την πρωταρχική της πολιτική φιλοδοξία για «ενδεχομένως υπερβολικές απαιτήσεις των Τουρκοκυπρίων».