Αναμένεται θερμό καλοκαίρι με επίκεντρο το Αιγαίο

Την ανάγκη επανίδρυσης του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών επισημαίνουν κορυφαίοι διπλωμάτες και κυβερνητικά στελέχη που ενδιαφέρονται για τα εθνικά θέματα, στον απόηχο της θεαματικής επίσκεψης Ομπάμα στην Τουρκία και ενόψει ραγδαίων εξελίξεων στο Σκοπιανό, τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό.
Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, ο πρωθυπουργός δέχεται εισηγήσεις για την ενίσχυση του ρόλου της διπλωματικής υπηρεσίας και για την έναρξη ουσιαστικού διαλόγου προς την κατεύθυνση της εκπόνησης εθνικού σχεδίου εφ’ όλης της ύλης των ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής. Κατά τις ίδιες πληροφορίες, το Μέγαρο Μαξίμου έχει ενημερωθεί για τα μέτωπα που πρόκειται να ανοίξουν από το καλοκαίρι, με δυναμική κλιμάκωσης το φθινόπωρο, όταν μάλιστα η εσωτερική πολιτική κατάσταση θα βρίσκεται, όπως όλα δείχνουν, στο «κόκκινο».

Θετικό ευρωπαϊκό κλίμα για τα Σκόπια
Η Σουηδική προεδρία της Ε.Ε. (θα ξεκινήσει τον Ιούνιο) τάσσεται υπέρ της έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΠΓΔΜ με την Ε.Ε. ανεξαρτήτως της επίλυσης του προβλήματος της ονομασίας, όπως γνωρίζουν και επισημαίνουν αρμόδιες διπλωματικές πηγές. Για το λόγο αυτό θεωρείται βέβαιο ότι θα εκδηλωθεί κάποια σοβαρή πρωτοβουλία για διευθέτηση της εκκρεμότητας το Σεπτέμβριο, με αφορμή τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Ο Σκοπιανός πρωθυπουργός κ. Ν. Γκρούεφσκι, ελέγχοντας πλέον και την προεδρία με τη νίκη του εκλεκτού του Γκ. Ιβανώφ, έχει την πλήρη νομιμοποίηση στο εσωτερικό της χώρας του να αποδεχθεί σύνθετο όνομα με γεωγραφικό προσδιορισμό, εφόσον εξασφαλίσει την κατοχύρωση της «μακεδονικής ταυτότητας».
Η ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών είχε de facto αποδεχθεί τη διεύρυνση της ατζέντας των διαπραγματεύσεων (σε θέματα εθνότητας και γλώσσας) όπως καταδείχθηκε από την τελευταία πρόταση που κατέθεσε ο ειδικός μεσολαβητής του ΟΗΕ κ. Μάθιου Νίμιτς. Στο εσωτερικό της Ε.Ε. η ατμόσφαιρα είναι βαριά για την ελληνική κυβέρνηση και ενδεικτική επ’ αυτού ήταν η υπερψήφιση της δυσμενέστατης για την ελληνική πλευρά έκθεσης Μέγιερς από το ευρωκοινοβούλιο. Με αυτά τα δεδομένα, ένα δεύτερο ελληνικό βέτο για την έναρξη της ενταξιακής διαδικασίας της ΠΓΔΜ κρίνεται ως εξαιρετικά δύσκολο και πάντως θα έχει σοβαρότατο κόστος.
«Σπρώχνουν» το Κυπριακό
Το Δεκέμβριο η Ε.Ε. θα αξιολογήσει την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Η σθεναρή υποστήριξη της διοίκησης Ομπάμα στην ενταξιακή προοπτική της Άγκυρας δημιουργεί τις προϋποθέσεις επιτάχυνσης των προσπαθειών για επίλυση του Κυπριακού. Το δίλημμα «λύση ή διχοτόμηση» αναμένεται να τεθεί με επιτακτικό τρόπο και για το λόγο αυτό έχουν ήδη γίνει κινήσεις για την αναβάθμιση του ψευδοκράτους, με την επίσκεψη του Τουρκοκύπριου ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και με τη συνάντησή του με τον Σουηδό υπουργό Εξωτερικών Καρλ Μπιλτ. Οι βουλευτικές εκλογές της Κυριακής στα κατεχόμενα αντιμετωπίζονται από την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ ως ευκαιρία για την ενίσχυση του θεωρούμενου ως «διαλλακτικού» κ. Ταλάτ. Το βέβαιο είναι ότι από το Σεπτέμβριο αναμένεται η παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα προκειμένου να σχηματοποιηθεί το αποτέλεσμα των μέχρι τώρα διαπραγματεύσεων Χριστόφια-Ταλάτ.
Η τουρκοκυπριακή πλευρά ζητά επιδιαιτησία (δηλαδή να αποφασίσει ο γ.γ. του ΟΗΕ σε περίπτωση διαφωνίας), ενώ η Λευκωσία απορρίπτει αυτή την εκδοχή κατηγορηματικά. Οι δημοσκοπήσεις που έχουν γίνει ως τώρα δείχνουν ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων παραμένει στο «όχι» του 2004. Τις επικείμενες εξελίξεις πρόκειται να συζητήσει με την ηγεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας ο πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο την επόμενη εβδομάδα (22-23 Απριλίου). Ευνοϊκό στοιχείο για την κυβέρνηση είναι ότι ο κ. Δ. Χριστόφιας έχει πάρει πάνω του την υπόθεση και δεν επενδύει στις «πλάτες» της Αθήνας. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν ως σήμερα δει το φως της δημοσιότητας, το πλαίσιο λύσης που βρίσκεται υπό συζήτηση εμπίπτει στη φιλοσοφία του σχεδίου Ανάν (εκ περιτροπής προεδρία, καθοριστικός ρόλος για την άρση των διαφωνιών σε σώμα ξένων δικαστών κ.λπ.). Αυτό σημαίνει ότι δεν θα είναι εύκολο να «διαφημιστεί» στις ελεύθερες περιοχές, παρόλο που οι ΗΠΑ αναμένεται στην πορεία του χρόνου να καταστήσουν σαφές ότι δεν θα περιμένουν άλλο για να «άρουν την απομόνωση» των Τουρκοκυπρίων.
«Ξεκαθάρισμα» στο Αιγαίο;
Η συνεχής κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο θεωρείται από στρατιωτικούς και διπλωματικούς κύκλους ως προμήνυμα κορύφωσης της έντασης, που μπορεί να προσλάβει και χαρακτηριστικά θερμού επεισοδίου. Η απάθεια της ηγεσίας της ελληνικής διπλωματίας απέναντι στη συστηματική προώθηση των τουρκικών διεκδικήσεων φαίνεται ότι έχει δώσει το μήνυμα στην άλλη πλευρά ότι οι συνθήκες είναι ώριμες για ένα συνολικό ξεκαθάρισμα, για τον πρόσθετο λόγο ότι οι συγκυρίες πολιτικής αδυναμίας των ηγεσιών στην Ελλάδα ανέκαθεν αξιοποιούνται από το τουρκικό κατεστημένο. Αρμόδιοι διπλωμάτες εκτιμούν ότι τα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου βρίσκονται στο «μικροσκόπιο» των Τούρκων στρατιωτικών και εκεί θα πρέπει να αναμένεται να εκδηλωθεί ενδεχόμενη κρίση.
Σιωπηλή αποδοχή της «ανταλλαγής» Θράκης με Χάλκη
Πλήρη έλεγχο της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη θα επιδιώξει η Άγκυρα, αξιοποιώντας την αποδοχή από την ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών της διασύνδεσης του μειονοτικού θέματος με την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Θράκης. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών κ. Αλί Μπαμπατζάν σε κάθε συνάντησή του με την ομόλογό του κυρία Ντόρα Μπακογιάννη θέτει πάντα το θέμα της Θράκης, ζητώντας την εκλογή μουφτήδων, τη δημιουργία μειονοτικών σχολείων και τη νομιμοποίηση τουρκικών συλλόγων και οργανώσεων. Η τακτική αυτή οδήγησε στην επισημοποίηση της συζήτησης-πακέτο για τη Χάλκη και τη Θράκη, με αποτέλεσμα η μοναδική κίνηση καλής θέλησης που εξετάζει η τουρκική πλευρά να επάγεται βαρύτατο κόστος για την ελληνική πλευρά.
Η τουρκική κυβέρνηση θέλει να επιτρέψει την επαναλειτουργία της Χάλκης προκειμένου να εντυπωσιάσει το ευρωπαϊκό ακροατήριο και να αποστομώσει τους σκεπτικιστές επί του ενταξιακού της ζητήματος. Ωστόσο, οι ιδέες που εξετάζονται δεν είναι αποδεκτές από το Φανάρι γιατί δεν πρόκειται η Σχολή να ανοίξει υπό το καθεστώς που ίσχυε πριν κλείσει (το 1971), αλλά ως τμήμα τουρκικού πανεπιστήμιου και στο πλαίσιο της θρησκευτικής εκπαίδευσης για όλα τα μη μουσουλμανικά δόγματα. Σε τοπικά μέσα ενημέρωσης της Θράκης έχουν δημοσιοποιηθεί κατά καιρούς πληροφορίες κατά τις οποίες το υπουργείο Εξωτερικών βλέπει θετικά το τουρκικό αίτημα για εκλογή των μουφτήδων, εφόσον καταργηθεί η Σαρία (ισλαμικός νόμος) στην περιοχή.
Οι πληροφορίες αυτές δεν έχουν ποτέ διαψευστεί, με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι εκτιμήσεις κατά τις οποίες υπάρχει κρυφή ατζέντα Μπακογιάννη-Μπαμπατζάν. Άλλωστε, το θέμα των μειονοτήτων βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητες της νέας αμερικανικής διπλωματίας και αναμένεται να αποτελέσει διακεκαυμένη ζώνη στις σχέσεις Αθήνας-Ουάσινγκτον το επόμενο διάστημα.