Η δικαίωση για τις περιουσίες εξόργισε την Αγκυρα

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΑ ΠΕΛΩΝΗ

Tην οργή τους εξέφραζαν στους Αµερικανούς Τούρκοικαι Τουρκοκύπριοι για την απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) στην υπόθεση Οραµς που δικαίωνε επιστροφή περιουσιών στα Κατεχόµενα σε Ελληνοκύπριους τον Απρίλιο του 2009, όπως προκύπτει από τα τηλεγραφήµατα που διέρρευσαν στο Wikileaks. H Αγκυρα µάλιστα ζητούσε από τους Αµερικανούς να πιέσουν την Ευρωπαϊκή Ενωση να παγώσει παρόµοιες δικαστικές αποφάσεις µέχρι να λυθεί το Κυπριακό, ενώ ισχυριζόταν ότι η απόφαση είχε προκαλέσει ανεπανόρθωτη «ζηµιά» στις διαπραγµατεύσεις για το Κυπριακό.

Στις 28 Απριλίου 2009 το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) εξέδωσε απόφαση για την υπόθεση του ζεύγους Οραµς, οι οποίοι είχαν καταδικαστεί από κυπριακό δικαστήριο για την παράνοµη κατοχή της ιδιοκτησίας του Μελέτη Αποστολίδη στην κατεχόµενη Λάπηθο. Το ΔΕΚ απεφάνθη ότι η απόφαση ενός δικαστηρίου της Κυπριακής Δηµοκρατίας πρέπει να αναγνωρίζεται και να εκτελείται από τα άλλα κράτη µέλη, ακόµη και όταν αφορά περιουσίες στα Κατεχόµενα. Ο Μ. Αποστολίδης είχε υποβάλει αίτηση όπως εγγραφεί σε βρετανικό δικαστήριο η απόφαση του κυπριακού δικαστηρίου, που προνοούσε κατεδάφιση της οικίας του ζεύγους Οραµς επί της περιουσίας του, καταβολή αποζηµιώσεων και απόδοση σε αυτόν της περιουσίας του. Η απόφαση είχε προκαλέσει την έντονη αντίδραση των Τουρκοκυπρίων και της Αγκυρας.

Λίγες ηµέρες µετά την έκδοση της απόφασης, στις 7 Μαΐου 2009, σε εµπιστευτικό τηλεγράφηµά τουο αµερικανός πρεσβευτής στη Λευκωσία Φρανκ Ουρµπάνσικ µεταφέρει την αντίδραση του Μεχµέτ Αλί Ταλάτ, ο οποίος στη συνάντησή του µε τον πρεσβευτή του λέει ότι το Δικαστήριο «µας έσπασε τα χέρια και τα πόδια». Ο Ταλάτ παραπονέθηκε πως η απόφαση ενίσχυε τη διαπραγµατευτική θέση των Ελληνοκυπρίων και το επιχείρηµα ότι ο νόµιµος ιδιοκτήτης έχει το δικαίωµα να απολαµβάνει της περιουσίας του όπως εκείνος θα επιλέξει. Συνέχισε λέγοντας ότι η απόφαση «αγνόησε τυφλά την ανάγκη να υπάρξει µια πολιτική λύση στο τραπέζι, όχι στα δικαστήρια» και εξέφρασε τον φόβο πως η απόφαση θα δυσκόλευε τον Δηµήτρη Χριστόφια να κάνει παραχωρήσεις στις θέσεις του για το περιουσιακό, φοβούµενος την αντίδραση του λαού και της κυβέρνησής του. Η απόφαση, συνεχίζει ο Ταλάτ, «θα υποβαθµίσει τη βασική τουρκοκυπριακή απαίτηση για µεικτό περιουσιακό καθεστώς, κρίσιµο για να εµποδίσει την αριθµητικά µικρότερη τουρκοκυπριακή κοινότητα από την πληµµύρα των Ελληνοκυπρίων που θα επιστρέφουν». Ο τουρκοκύπριος ηγέτης εκφράζει ακόµη την οργή του για τη στάση των κρατών µελών της Ε.Ε., που έδειξαν αδιαφορία για τις πολιτικές επιπτώσεις της απόφασης. Λέει ακόµα στον πρεσβευτή ότι το ΔΕΚ αγνόησε την παρέµβαση της Κοµισιόν, η οποία είχε υπογραµµίσει τις πολιτικές επιπτώσεις της απόφασης. «Η Ε.Ε. έριξε µια βόµβα στο διαπραγµατευτικό δωµάτιο», λέει. Προσθέτει ότι έχει µιλήσει µε τον απεσταλµένο του ΟΗΕ για το Κυπριακό Αλεξάντερ Ντάουνερ, ο οποίος του εξέφρασε τη συµπαράστασή του και, σύµφωνα µε τον Ταλάτ, «κατάλαβε τη ζηµιά που έκανε η υπόθεση Οραµς στη διαπραγµατευτική διαδικασία».

Ο πρεσβευτής, από την πλευρά του, συστήνει στον Ταλάτ να προχωρήσει µπροστά και δεσµεύεται ότι θα µεταφέρει το ίδιο µήνυµα στους Ελληνοκυπρίους, στους Βρετανούς και τον ΟΗΕ «Παρότι πιστεύουµε ότι ο Ταλάτ είναι πλήρως αποθαρρυµένος, δεν πιστεύουµε ότι θα εγκαταλείψει τις συνοµιλίες, δεδοµένης της έλλειψης άλλων θετικών επιλογών. Δεδοµένου ότι η Αγκυρα στηρίζει τον τρέχοντα κύκλο διαπραγµατεύσεων ο Ταλάτ δεν θα αναλάβει δράση, εκτός κάποιας µανούβρας διαµαρτυρίας, κυρίως για να ηρεµήσει το δικό του κοινό. Δεν µπορούµε ωστόσο να παραβλέψουµε το γεγονός ότι η απόφαση θα περιορίσει την ευελιξία του Χριστόφια στο περιουσιακό». Σε άλλο εµπιστευτικό τηλεγράφηµα της ίδιας ηµέρας, o Ουρµπάνσικ αναφέρεται στην πρώτη συνάντηση των δύο πλευρών µετά την απόφαση του ΔΕΚ, η οποία έχει πάει καλά. «Οι Τουρκοκύπριοι πιέζουν να ολοκληρωθούν οι συνοµιλίες µέχρι το τέλος του 2009 και πρότειναν ένα χρονοδιάγραµµα στον Χριστόφια, το οποίο λέει ότι µπορεί να δεχθεί, αλλά οι τουρκοκύπριοι συνοµιλητές του είναι πιο ευέλικτοι», γράφει ο αµερικανός πρεσβευτής, ο οποίος εκφράζει την πεποίθηση ότι αν ο Ντάουνερ δεν βρίσκεται στην Κύπρο τον Ιούνιο και τον Σεπτέµβριο µέχρι τα τέλη της ίδιας χρονιάς, «θα είναι πολύ δύσκολο να τελειώσουν οι συνοµιλίες µέχρι το τέλος του χρόνου και κάποιο εµπόδιο (στις συνοµιλίες) θα µπορούσε να συντρίψει τις συνοµιλίες ανεπανόρθωτα όσο ο Ντάουνερ θα λείπει». Στη συνάντηση Χριστόφια - Ταλάτ, ο Ταλάτ ζητά από τον Χριστόφια να πάψει να λέει δηµοσίως ότι η υπόθεση Οραµς είναι µια νίκη που δικαιώνει τις ελληνοκυπριακές απόψεις για το περιουσιακό. Μάλιστα, οι Τουρκοκύπριοι λένε στον Χριστόφια ότι το πρόβληµά τους δεν είναι η απόφαση του ΔΕΚ αλλά οι επιπτώσεις της στην κοινή γνώµη. «Ο Χριστόφιας συµφώνησε πως οι δικαστικές υποθέσεις και οι µηνύσεις δεν είναι ο τρόπος για να προχωρήσει κανείς µπροστά και απάντησε ότι η απόφαση του ΔΕΚ δυσκόλευε και τη δική του ζωή, καθώς οι σκληροπυρηνικοί Ελληνοκύπριοι θα αµφισβητήσουν πιο έντονα οποιαδήποτε παραχώρηση προς την τουρκοκυπριακή πλευρά», σύµφωνα µε τον Οζντίλ Ναµί, επικεφαλής της διαπραγµατευτικής οµάδας των Τουρκοκυπρίων.

Από το ίδιο τηλεγράφηµα προκύπτει η πίεση των Τουρκοκυπρίων στον Χριστόφια για χρονοδιαγράµµατα, αίτηµα που εκείνος απορρίπτει, αλλά δέχεται να αυξήσει το µοµέντουµ και υποστηρίζει ότι ο σχεδιασµός της άλλης πλευράς είναι εφικτός, «αν δείξετε ευελιξία». Ο Τουρκοκύπριος εκφράζει στον Αµερικανό την πεποίθηση ότι ο Αλεξάντερ Ντάουνερ πρέπει να µετακοµίσει στο νησί, γιατί «η παρουσία του βοηθάει». Του ζητά να αυξήσουν την πίεση οι Αµερικανοί προς τον Χριστόφια, για να καταλάβει ότι «µπορεί να µην υπάρχει χρονοδιάγραµµα, αλλά η τάση είναι προς τα εκεί. Χωρίς λύση, ο Ταλάτ θα αντικαθίστατο από την ηγεσία τον επόµενο Απρίλιο από έναν σκληρής γραµµής και οι συνοµιλίες θα έληγαν». Ο Χριστόφιας µάλιστα φέρεται να έχει πει στον Ταλάτ: «Εχω τα προβλήµατά µου. Σεβαστείτε την κατάστασή µου». Ο Ναµί σχολιάζει ότι το µόνο που ενδιαφέρει την Τουρκία είναι «η ασφάλεια και οι εγγυήσεις» και ότι το πρόβληµα για την τουρκοκυπριακή πλευρά είναι πως δεν γνωρίζει πόσα ακόµη «χτυπήµατα» (όπως αυτό της υπόθεσης Οραµς) µπορούν να αντέξουν. «Η υπόθεση Οραµς έσπρωξε τις συνοµιλίες στο χείλος της κρίσης. Η ισχυρή υποστήριξη από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τον Ντάουνερ τον κράτησαν στο τραπέζι. Ωστόσο, οι Τουρκοκύπριοι σφυροκοπούνται άσχηµα και ο Ταλάτ, ενώ παραµένει προσωπικά δηµοφιλής, χάνει τη λαϊκή στήριξη στις διαπραγµατεύσεις όσο οι Ελληνοκύπριοι εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι η Ε.Ε. δικαίωσε τις θέσεις τους για το περιουσιακό», σχολιάζει ο Ουρµπάνσικ.

Μία εβδοµάδα αργότερα, σε νέο εµπιστευτικό τηλεγράφηµα ο Ουρµπάνσικ αναλύει τις επιδράσεις της απόφασης του ∆ΕΚ για την οικονοµική αξιοπιστία των Κατεχοµένων αλλά και στην ψυχολογία των δύο πλευρών για λύση. «Ολο και περισσότεροι άνθρωποι και στις δύο κοινότητες πιστεύουν ότι οι απόψεις τους δικαιώνονται. Οποιοσδήποτε µελλοντικός συµβιβασµός του Χριστόφια θα ερµηνευθεί από πολλούς ως προδοσία των αρχών του ∆ΕΚ. Για τον Ταλάτ, η απόφαση έχει µειώσει τη διαπραγµατευτική ισχύ του και έχει αυξήσει το έτσι κι αλλιώς υψηλό επίπεδο καχυποψίας των Τουρκοκυπρίων απέναντι στην Ε.Ε.», σχολιάζει. Οπως προκύπτει από το τηλεγράφηµα, οι Τουρκοκύπριοι αφήνουν αιχµές και κάνουν λόγο για «ελληνοκυπριακή συνωµοσία στο ∆ΕΚ», ενώ φθάνουν στο σηµείο να ισχυριστούν ότι όλα αυτά έγιναν επειδή ο πρόεδρος του ∆ικαστηρίου είναι Ελληνας, «στοιχείο που δείχνει ότι στην πολιτική απέναντι στην Κύπρο και την Τουρκία, η Ε.Ε. ελέγχεται από µια αντιτουρκική οµάδα υπό την Ελλάδα και την Κύπρο». «Για πολλούς Τουρκοκύπριους, η απόφαση του ∆ΕΚ αµφισβητεί την έννοια της “διζωνικότητας” που είναι η βάση των διαπραγµατεύσεων. Για τους Ελληνοκύπριους, η γενική στάση είναι ότι η υπόθεση αποτελεί δικαίωση και ικανοποίηση πως “αυτοί που προσπάθησαν να αγοράσουν την κλεµµένη γη µας” θα τιµωρηθούν. Υπάρχει όµως και οπορτουνισµός. Οι ελληνοκύπριοι δικηγόροι συνεργάζονται µε βρετανούς συναδέλφους τους, ψάχνουν τα αρχεία των βρετανικών ιδιοκτησιών και αναζητούν λίστες µε Βρετανούς που έχουν περιουσίες στη Βόρεια Κύπρο ή ονόµατα που µοιάζουν µε τουρκικά και ελέγχουν τα αρχεία για να δουν αν έχουν γη στη Βόρεια Κύπρο», γράφει, ενώ προσθέτει πως «παρότι η απόφαση του ∆ΕΚ δεν σηµαίνει ότι οι Ελληνοκύπριοι θα πάρουν πίσω τις περιουσίες τους, µπορεί να κάνει τον πόνο της αναµονής πιο υποφερτό, αποσπώντας ενοίκιο από “αυτούς που παράνοµα κατέχουν τη γη µας”. Η ιδιοκτησία και η ασφάλεια ήταν και είναι η βασική συµφωνία που πρέπει να γίνει ανάµεσα στις δύο πλευρές. Το ένα πόδι αυτής της συµφωνίας τώρα έχει κοπεί, τουλάχιστον, για πολλούς Κυπρίους και από τις δύο πλευρές».

Τηλεφώνηµα από τον Γκιουλ στον Μπράουν
ΛΙΓΕΣ ΜΕΡΕΣ µετά τη γνωµοδότηση του ∆ΕΚ, παρόµοιες σκέψεις υπάρχουν και στην Αγκυρα γιατις επιπτώσεις της υπόθεσηςΟραµς. Οπωςπροκύπτει από εµπιστευτικό τηλεγράφηµα του αµερικανού πρεσβευτή στην Αγκυρα Τζέιµς Τζέφρι, ο τούρκος ΥΦΥΠΕΞ Απακάν τού λέει ότι ότι υπάρχει φόβος για την απόφαση του ∆ΕΚ.

«Σηµείωσε ότι η απόφαση δίνει στους Ελληνοκύπριους σαρωτική δικαιοδοσία επί των Τουρκοκυπρίων και επανέλαβε ότιη ουσία των διαπραγµατεύσεων για µια συνολικήλύση είναι να δηµιουργηθεί µια νέα συνεργασία στο νησί, και όχι να επαναβεβαιωθεί η παλιά ∆ηµοκρατία της Κύπρου», αναφέρει ο Τζέφρι.

Ο τούρκος ΥΦΥΠΕΞ µάλιστα ζητά από τους Αµερικανούς κι από τον ΟΗΕ να µοιραστούν τις ανησυχίες τους µε τη Βρετανία και την Ε.Ε. και να ζητήσει να παγώσουνπαρόµοιες δικαστικές αποφάσεις µέχρι ναδιευθετηθείτο Κυπριακό, προσθέτονταςότι «η γνωµοδότηση σε ένα τόσο πολιτικά φορτισµένο ζήτηµα δεν πρέπει να επιτρέπεται να επηρεάζει αρνητικά τις διαπραγµατεύσεις». Ο Απακάν λέει στον αµερικανό πρεσβευτή ότι οτούρκος πρόεδρος Γκιουλ τηλεφώνησε γι’ αυτόν τονλόγο στονβρετανό πρωθυπουργό ΓκόρντονΜπράουν και είπε ότι η τουρκικήκυβέρνηση θα εξακολουθήσει να εργάζεται για να συνεχιστούν οι συνοµιλίες. Στη συνοµιλία του µε τον πρεσβευτή αναφέρεται και στα θέµατα του Αιγαίου – είναι η περίοδος των αυξηµένων τουρκικών προκλήσεων και των υπερπτήσεων στο Αγαθονήσι και τοΦαρµακονήσι –και υπόσχεται ότι θαερευνήσει τα ελληνικά παράπονα. «∆εν απέκλεισετην πιθανότητα να έχουν συµβεί τέτοιες υπερπτήσεις και διαχώρισε το ζήτηµα από τις συνήθεις διαµαρτυρίες των Ελλήνων, αλλά σηµείωσε ότι οι υπερβολικοί ισχυρισµοί από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησηςστο παρελθόν κάνουν τον ίδιο και το ΥΠΕΞ πολύσκεπτικιστές».


TA NEA