Η νησίδα Ζουράφα, γνωστή ως Λαδόξερα και η σημασία της

Πόσοι Έλληνες γνωρίζουν την ύπαρξη της Ζουράφας, και την οποία περιφρονητικά παραλείπουν οι περισσότεροι από τους χάρτες μας που... κυκλοφορούν για το ευρύ κοινό, μολονότι σηματοδοτεί τα όρια της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής Επικράτειας;

Με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό στη Ζουράφα σας παρουσιάζουμε την νησίδα που απέχει 6 ναυτικά μίλια από το βορειοανατολικό άκρο της Σαμοθράκης και είναι γνωστή στους κατοίκους της περιοχής ως Λαδόξερα. Η βραχονησίδα Ζουράφα ή Ζγοράφα ή πιο γνωστή ως Λαδόξερα (γεωγραφικό πλάτος: 40ο 28' 23¨ και γεωγραφικό μήκος: 25ο 50' 18¨) είναι το Βορειανατολικότερο νησάκι του Θρακικού Πελάγους. Υπάγεται διοικητικά στον Νομό Έβρου, έχει μήκος ακτών μόλις 465 μέτρα και καταλαμβάνει επιφάνεια 9 στρεμμάτων σύμφωνα με παλαιότερες μετρήσεις της Υδρογραφικής Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ σύμφωνα με νεότερους υπολογισμούς της είναι μικρότερη του ενός στρέμματος και έχει ακτογραμμή 32 μέτρα. (θα διαπιστώσετε στη συνέχεια το γιατί)...»

Η Ζουράφα απέχει περίπου 6 ναυτικά μίλια από το βορειοανατολικό άκρο της Σαμοθράκης (ακρωτήρι Άγκιστρο ή Σκεπαστό) και βρίσκεται βόρεια της Ίμβρου και νότια της Αλεξανδρούπολης.
Η νησίδα είναι χαμηλής επιφάνειας και γι’ αυτό εξαιρετικά επικίνδυνη για όσους πλέουν κοντά της, ιδίως όταν η ορατότητα είναι περιορισμένη.

Η Ζουράφα είναι το ανατολικότερο σύνορο στο Βόρειο Αιγαίο. Η απόλυτη οριοθέτηση της Ελληνικής επικράτειας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χάρη στην κυριαρχία που έχουμε βάσει διεθνών συνθηκών, η Ελλάδα επεκτείνει σημαντικά τις ζώνες θαλάσσιας κυριαρχίας της, δηλαδή τα χωρικά ύδατα και την υφαλοκρηπίδα της στον κρίσιμο χώρο του Β.Α. Αιγαίου, προς τα ανατολικά. Ειδικά σε αυτό το νησάκι, τα νερά είναι πολύ ρηχά, ακόμη και σε μεγάλη απόσταση από αυτό, επεκτείνοντας κατά πολύ την υφαλοκρηπίδα της Ελλάδος. Στο στενό μεταξύ της Ζουράφας και της Άκρας Γκρέμια της Ανατολικής Θράκης, (σήμερα Boztepe Burnu, της Τουρκίας) έχει εύρος 14 ναυτικών μιλίων περίπου.

Γύρω από τη νήσο Ζουράφα εδώ και χρόνια διεξάγεται ένας «άγνωστος πόλεμος» μεταξύ Τούρκων στρατιωτικών και λιμενικών και Ελλήνων ψαράδων. Μάλιστα το 2003 η τουρκική ακτοφυλακή είχε συλλάβει Έλληνες ψαράδες που έπλεαν στην περιοχή, τους οδήγησε στην Τουρκία και κατάσχεσε προσωρινά το καΐκι τους.

Η «ελληνικότητα» της βραχονησίδας αμφισβητείται έντονα από την Άγκυρα, με αποτέλεσμα την έντονη παράνομη δράση του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού στην περιοχή, κάτι ανάλογο με τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από μαχητικά αεροσκάφη της Τουρκίας.

Μάλιστα, η Ζουράφα περιλαμβάνεται στο εγχειρίδιο που εξέδωσε το 1997 το τουρκικό Γενικό Επιτελείο Ναυτικού, το οποίο την καταχώριζε μεταξύ των 130 βραχονησίδων οι οποίες, σύμφωνα με τη γείτονα, τελούν υπό καθεστώς αμφισβήτησης και από τότε σημαίνονται με το χαρακτηρισμό «γκρίζες ζώνες». Το εγχειρίδιο που οι Τούρκοι στρατηγοί ονομάζουν «Βίβλο του Αιγαίου» έχει σταλεί σε όλες τις τουρκικές πρεσβείες και αποτελεί το βασικό εγχειρίδιο αναφοράς των Τούρκων στρατιωτικών ακολούθων και λοιπών διπλωματών.

Η βραχονησίδα κινδυνεύει με ολική εξαφάνιση λόγω της θαλάσσιας διάβρωσης

Όμως αυτό το ανατολικότερο όριο των ελληνικών συνόρων, και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κινδυνεύει να πάψει να υπάρχει με κίνδυνο να αλλάξει ακόμη και η θαλάσσια συνορογραμμή Ελλάδας - Τουρκίας.

Η Ζουράφα βυθίζεται λόγω της διάβρωσης των ακτών της με αποτέλεσμα σε λίγα χρόνια να κινδυνεύει να γίνει ύφαλος. Σύμφωνα με παλαιότερες μετρήσεις της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού, η συγκεκριμένη βραχονησίδα καταλάμβανε επιφάνεια 9 στρεμμάτων, όμως νεότεροι υπολογισμοί της ίδιας Υπηρεσίας δείχνουν ότι η έκτασή της είναι μικρότερη από ένα στρέμμα και η ακτογραμμή της έχει περιοριστεί στα 32 μέτρα.

Η μείωση της έκτασης της Ζουράφας οφείλεται, κατά τους επιστήμονες, στη διάβρωση που προκαλεί η θάλασσα. Σε χάρτες του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, που συντάχθηκαν το 1955, είχαν καταγραφεί νησίδες σε μικρή απόσταση από τη Ζουράφα, οι οποίες σήμερα έχουν τελείως εξαφανιστεί κάτω από τη θάλασσα, και το όλο σύμπλεγμα ονομάζονταν «Ζγόραφα».

Διπλωματικοί και στρατιωτικοί κύκλοι εκφράζουν ανησυχία ότι σε λίγα χρόνια η βραχονησίδα ενδέχεται να εξαφανιστεί κάτω από τη στάθμη του νερού και ενδέχεται να εγερθούν νομικά ζητήματα από τη Τουρκία στην περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις.

Μάλιστα, ο πρώην ευρωβουλευτής της ΝΔ, Σταύρος Ξαρχάκος, πριν χρόνια είχε καταθέσει επείγουσα ερώτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου μεταξύ άλλων επισημαίνει ότι έχει παρατηρηθεί δραστική μείωση της έκτασης της Ζουράφας, και ζήτησε να ενταχθεί το νησί σε κάποια Κοινοτική Πρωτοβουλία προστασίας ευαίσθητων περιοχών, καθώς και αν έχουν ενημερώσει οι ελληνικές αρχές τις υπηρεσίες της Επιτροπής ότι το μικρό αυτό νησί που αποτελεί απώτατο όριο της ελληνικής και κοινοτικής επικράτειας κινδυνεύει με ολική εξαφάνιση λόγω της θαλάσσιας διάβρωσης.

Επισημαίνεται ότι η νησίδα έχει και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Όπως ανέφερε ο κ. Ξαρχάκος στην ερώτησή του, «Όπως προκύπτει από τα κείμενα του λόγιου, ιστοριοδίφη Νικολάου Φαρδύ, στη βραχονησίδα έχουν εντοπιστεί πολλά και σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, όπως μαρμάρινοι κίονες, κιονόκρανα, ίχνη από αρχαία οικήματα κλπ... Μάλιστα, το 1877 είχε προταθεί να μεταφερθούν μαρμάρινοι κίονες από τη Ζουράφα για να χτιστεί η εκκλησία της Σαμοθράκης».

Αναβλύζει πετρέλαιο

Πέρα όμως από τα αρχαία αντικείμενα, η μελέτη του Σαμοθρακίτη λόγιου Νικολάου Φαρδύ (1853-1901), κάνει αναφορά και σε πετρέλαιο, το οποίο αναβλύζει στη νησίδα Ζουράφα.

Σε πραγματεία του που δημοσιεύτηκε τότε στα «Θρακικά Χρονικά», μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι: «Στα Ζγοράφα, σε καιρό γαλήνης και νηνεμίας, διακρίνεται κάποια υγρή, ελαιώδη ουσία που επιπλέει επί των πέριξ υδάτων, που αποπνέει οξεία οσμή πετρελαίου. Η ύφαλος αυτή εφείλκυσε κατά πρώτον την προσοχήν μου τω 1874, οπότε, επιβαίνων ιστιοφόρου πλοίου και ευρεθείς εν καιρώ γαλήνης πλησίον αυτής, ηδυνήθην ιδίοις όμμασι να ιδώ την επί της θαλάσσης πλέουσαν ελαιώδη ουσίαν, να δοκιμάσω εξ ιδίας αντιλήψεως και πεισθώ επί τέλους, ότι πρόκειται ενταύθα περί πετρελαίου, του οποίου η πηγή βεβαίως κείται εν τω σώματι του υφάλου...».

Γι' αυτόν το λόγο οι ψαράδες ονόμασαν τη νησίδα «Λαδόξερα», αφού το πετρέλαιο που αναβλύζει μέχρι τις μέρες μας διακρίνεται ως ελαιώδης ουσία στην επιφάνειά της.

Η ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου στην περιοχή έχει επιβεβαιωθεί και επισήμως από τον πρώην υπουργό Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελο Κουλουμπή, ο οποίος σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε το Νοέμβριο του 2000, υποστηρίζει ότι η Ζουράφα μαζί με άλλες βραχονησίδες του Αιγαίου μπορούν να γίνουν οι «χρυσοφόρες πύλες», από όπου είναι δυνατό να αντληθούν πετρελαϊκά κοιτάσματα ικανά να καλύψουν τις συνολικές ανάγκες της χώρας για πολλά χρόνια.

Είναι εύκολα αντιληπτό ότι η νησίδα Ζουράφα έχει εξαιρετική σημασία για την τουρκική εξωτερική πολιτική, όπως άλλωστε και το σύνολο του Θρακικού πελάγους.

Έτσι εξηγούνται και οι προσπάθειες της τουρκικής πλευράς για συνεκμετάλλευση της εκτεταμένης υφαλοκρηπίδας που οριοθετείται από τα ρηχά νερά της Ζουράφας.

Διπλωματικοί παρατηρητές, επισημαίνουν ότι στην περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για ολοκληρωτική κάλυψη της νησίδας από το νερό, ενδέχεται να εγερθούν σημαντικά νομικά ζητήματα, δεδομένου ότι το ζήτημα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας παραμένει το σημαντικότερο ελληνοτουρκικό πρόβλημα και η μόνη νομικής φύσεως διαφορά που επισήμως δέχεται η ελληνική πλευρά.

Η Τουρκία θεωρεί ότι έχει δικαιώματα υφαλοκρηπίδας δυτικά των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Αν κάτι τέτοιο ίσχυε, τα νησιά θα εγκλωβίζονταν σε μία ζώνη τουρκικής δικαιοδοσίας. Η Ελλάδα αναγνωρίζει τη νομική φύση του ζητήματος, αντίθετα με την Άγκυρα που επιδιώκει να το αναγάγει σε πολιτικό πρόβλημα.

Η ελληνοτουρκική διαφορά για την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου δημιουργήθηκε λίγο μετά την ανακάλυψη εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων πετρελαίου στον Πρίνο. Το Νοέμβριο του 1973 η τουρκική Εφημερίδα της Κυβέρνησης δημοσίευσε απόφαση παραχώρησης άδειας για έρευνες στην κρατική εταιρεία πετρελαίου της Τουρκίας, σε μικρή απόσταση από ελληνικά νησιά. Το 1974 η αδειοδότηση επεκτάθηκε γεωγραφικά και σε δύο περιπτώσεις τουρκικά ωκεανογραφικά σκάφη πραγματοποίησαν έρευνες στο Αιγαίο (1974, 1976).

Το πρόβλημα παραλίγο να οδηγήσει σε ένοπλη σύρραξη Ελλάδας - Τουρκίας το 1987, όταν το τουρκικό ωκεανογραφικό σκάφος «Σισμίκ» συνοδεία πολεμικών πλοίων προσπάθησε να διεξάγει έρευνες σε μικρή απόσταση από την αιγιαλίτιδα ζώνη των ελληνικών νησιών.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα έχουν ξεχαστεί στη λήθη των αιώνων. Η ελαιώδη ουσία συνεχίζει να αναβλύζει στην Λαδόξερα. Η τουρκική ακτοφυλακή συνεχίζει να παρενοχλεί τους έλληνες ψαράδες. Τα τουρκικά μαχητικά πετούν ανενόχλητα πάνω από την περιοχή.

Τα ελληνοτουρκικά πανηγύρια στο Αιγαίο δίνουν και παίρνουν. Οι ξένοι πετρελαιάδες συνεχίζουν να… μελετούν επί χρόνια την περιοχή. Οι δορυφόροι συνεχίζουν να εποπτεύουν τις κηλίδες πετρελαίου και να χαρτογραφούν τα Ζγόραφα.

Το μόνο παρήγορο είναι, ότι σε πείσμα των… «κακών» που σκαλίζουν υποθέσεις σε βάθος πολλών ετών, οι γλάροι συνεχίζουν να κατοικούν στα παντελώς άσημα και ξεχασμένα από τους κοινούς θνητούς Ζγόραφα!!!

Ποιος ξέρει, ίσως στα επόμενα χρόνια, που θα εξαλειφθεί και το εναπομείναν νησάκι, πηγαίνοντας μερικά μίλα πίσω τα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας και της Ε.Ε., τότε, ίσως οι ψαράδες της Θράκης έχουν την τύχη να δουν την πολυπόθητη ελληνική κανονιοφόρο του Π.Ν.

Ένα είναι όμως σίγουρο! Τα γλαροπούλια της «Λαδόξερας» δεν θα έχουν τόπο για ξεκούραση...

Πηγές: Μελέτη του νησιολόγου Γεωργίου Γιαγκάκη "Η ΖΟΥΡΑΦΑ ΜΑΣ: Βορειοανατολική νησαία προεξοχή της χώρας", Πανεπιστήμιο Αιγαίου, diplomatia.gr, aegeantimes.atcomweb.gr, adalis.gr


http://alexpolisonline.blogspot.com/2011/03/blog-post_6675.html