Σταύρος Λυγερός: "Μόνο για τα νησιά δεν παζαρεύει ο Γιώργος με τον Ερντογάν"

Eπισήμως, ουδέν νεότερο υπάρχει από το μέτωπο των ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων. Πυκνώνουν, ωστόσο, οι ενδείξεις ότι έχουν φτάσει σε κρίσιμο σημείο, εάν δεν έχουν ήδη προκύψει συγκλίσεις σε συγκεκριμένες φόρμουλες. Δεν είναι μόνο οι αλλεπάλληλες σχετικές δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων· είναι και ορισμένα γεγονότα που ωθούν σ’ αυτό το συμπέρασμα. Η κυβέρνηση δηλώνει σε όλους τους τόνους ότι παραμένει αταλάντευτα στην ίδια εθνική γραμμή και το μόνο που διαπραγματεύεται είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.

Τα WikiLeaks, όμως, ήρθαν να επιβεβαιώσουν ότι οι κυβερνητικές δη- λώσεις είναι στάχτη στα μάτια, όπως έχουμε γράψει και σ’ αυτή εδώ τη στήλη. Σύμφωνα με κρυπτογράφη- μα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, από τις πρώτες ημέρες της πρωθυπουργικής θητείας του, ο Γιώρ- γος Παπανδρέου είπε στον Ταγίπ Ερ- ντογάν ότι είναι διατεθειμένος να διαπραγματευτεί τα πάντα μαζί του, εκτός από την κυριαρχία των ελληνικών νησιών. Κι όμως, αυτή η αποκάλυψη πέρασε σχεδόν στο ντούκου από τα μεγάλης εμβέλειας ΜΜΕ. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός δεν ένιωσε την ανάγκη να δώσει την παραμικρή εξήγηση για τους λόγους που τον ώθησαν να ανατρέψει την πάγια εθνική πολιτική.

Υπενθυμίζουμε ότι οι ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις διεξάγονται στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών αλλά και ατύπως, σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο, μεταξύ των δύο πρωθυπουργών και των δύο υπουργών Εξωτερικών, όπου και διαμορφώνεται η πολιτική τάση. Οι διαπραγματεύσεις πραγματοποιούνται σε δύο επίπεδα: Το πρώτο αφορά το εύρος των χωρικών υδάτων. Το δεύτερο αφορά τη σύνταξη ενός πολιτικού ντοκουμέντου για τις διμερείς σχέσεις, το οποίο θα συμπεριλάβει και τον τρόπο οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας.

Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) απουσιάζει από το τραπέζι. Το απαιτούν οι Τούρκοι, επειδή, εάν η Ελλάδα θεσπίσει ΑΟΖ, το γήπεδο της διαπραγμάτευσης θα αλλάξει. Θα εξουδετερωθεί πλήρως ο ισχυρισμός - επιχείρημά τους ότι τα ελληνικά νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα, επειδή επικάθονται σε τουρκική. Η Αθήνα έχει υποκύψει, επειδή φοβάται ότι η Άγκυρα θα στείλει ερευνητικό πλοίο στην ελληνική ΑΟΖ για έρευνες, υποχρεώνοντας την ελληνική πλευρά ή να αντιδράσει ή να αποδεχτεί το επώδυνο τετελεσμένο.

Στην προσπάθειά τους να στερήσουν την Ελλάδα από τα δικαιώματά της στην Ανατολική Μεσόγειο, οι Τούρκοι απαίτησαν η διαπραγμάτευση για την υφαλοκρηπίδα των ελληνικών νησιών να μην συμπεριλάβει το σύμπλεγμα του Καστελόριζου. Στόχος τους είναι να το παρουσιάσουν σαν μερικές απομονωμένες ελληνικές νησίδες στα νότια τουρκικά παράλια, οι οποίες δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδα. Η κυβέρνηση Παπανδρέου είχε τον περασμένο Δεκέμβριο διαψεύσει σχετικά δημοσιεύματα, αλλά οι πρόσφατες δηλώσεις Νταβούτογλου διέψευσαν τους διαψεύδοντες.

Υπό την απειλή του casus belli των Τούρκων, η Ελλάδα διαπραγματεύεται μαζί τους για το νόμιμο δικαίωμά της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια, παρότι αυτό το δικαίωμα ασκείται μονομερώς. Στις διαπραγματεύσεις έχει επέλθει σύγκλιση για χωρικά ύδατα διαφοροποιημένου εύρους. Στις ακτές που είναι μακριά από την Τουρκία θα γίνει επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια. Για τις ελληνικές ακτές που γειτνιάζουν με την Τουρκία η Άγκυρα αρνείται οποιαδήποτε επέκταση. Τέλος, στις ενδιάμεσες περιοχές συζητείται μερική επέκταση στα 8 με 9 ναυτικά μίλια. Οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει ότι το εύρος του ελληνικού εναερίου χώρου, από τα 10 ναυτικά μίλια που είναι σήμερα, θα ευθυγραμμιστεί με το εύρος των χωρικών υδάτων.

Είναι κρίσιμη παράλειψη το γεγονός ότι από τις διερευνητικές επαφές απουσιάζουν οι «γκρίζες ζώνες». Το γεγονός ότι η Άγκυρα δεν το θέτει έχει –κακώς– εφησυχάσει την Αθήνα. Οι Τούρκοι περιμένουν να πάρουν ό,τι πάρουν, αφήνοντας για μετά την επαναφορά της επεκτατικής θεωρίας τους. Η εγκατάλειψη της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών» πρέπει να τεθεί από την ελληνική διπλωματία ως όρος για την προώθηση των διαπραγματεύσεων. Το καλύτερο θα ήταν το πρόβλημα να λυνόταν μέσω της οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων.

Κεντρική επιδίωξη της Αθήνας πρέπει να είναι το οριστικό κλείσιμο κάθε «παραθύρου», από το οποίο μπορεί η Τουρκία να προβάλει διεκδικήσεις. Από τη στιγμή, μάλιστα, που η κυβέρνηση Παπανδρέου διαπραγματεύεται σοβαρές εκπτώσεις στα εθνικά δικαιώματα, προκειμένου να καταστήσει δυνατή μία συμφωνία με την Άγκυρα, είναι έγκλημα αυτή η συμφωνία να αφήσει ασάφειες και εκκρεμότητες. Εάν η ελληνική πλευρά θέσει το ζήτημα των «γκρίζων ζωνών» στις διαπραγματεύσεις, θα φανεί εάν οι Τούρκοι το χρησιμοποιούν ως διαπραγματευτικό όπλο, όπως πιστεύουν ορισμένοι στην Ελλάδα, ή εάν πρόκειται για πραγματική διεκδίκηση.


Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 7/4/11