Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΕΠΩΦΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΣΕ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ Β. ΑΦΡΙΚΗ

Με τίτλο «Ο νικητής είναι η …Τουρκία» και υπότιτλο « Όσο συνεχίζεται το χάος στη Μέση Ανατολή, το status της Τουρκίας στην περιοχή ισχυροποιείται», η ενημερωτική ιστοσελίδα Ynet δημοσίευσε χθες (2/3) άρθρο γνώμης του Manfred Gerstenfeld, που πραγματεύεται την ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή λόγω των ταραχών και των λαϊκών εξεγέρσεων σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Β. Αφρικής . Ο αρθρογράφος υποστηρίζει αρχικά ότι η Τουρκία φαίνεται επί του παρόντος να αποτελεί τον μεγάλο νικητή, εν μέσω των ταραχών στον μουσουλμανικό κόσμο, γεγονός που οφείλεται, εν πολλοίς, στην εξασθένιση της ισχύος άλλων χωρών και όχι σε δικές της ενέργειες.

Βάσει των πληθυσμιακών δεδομένων, υπάρχουν τρία μεγάλα κράτη στη Μέση Ανατολή: Η Τουρκία, το Ιράν και η Αίγυπτος, με 70 – 80 εκατ. κατοίκους έκαστο. Η Σαουδική Αραβία έχει ένα ουσιαστικά υψηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ σε σχέση με τις άλλες τρεις, ωστόσο ο πληθυσμός της (25 εκατομμύρια) είναι πολύ μικρότερος. Εξετάζοντας τα τρία αυτά κράτη διαπιστώνονται τα εξής:


• Μετά την πτώση του Μουμπάρακ, θα μεσολαβήσουν πολλά χρόνια ίσως και δεκαετίες μέχρι να αναδειχθεί μια αντίστοιχη ηγετική φυσιογνωμία στην σημαντικότερη χώρα του αραβικού κόσμου.

• Το Ιράν προσπαθεί να επωφεληθεί από το διογκούμενο κενό εξουσίας καθώς και από την εστίαση της Δύσης στα τεκταινόμενα άλλων χωρών της περιοχής, προκειμένου να αυξήσει την επιρροή του. Στο πλαίσιο αυτό, η αποστολή πολεμικών πλοίων στη Συρία, μέσω του Σουέζ, είναι μια μικρή αλλά εμφανής ένδειξη. Ταυτόχρονα, όμως, το Ιράν είναι ευάλωτο, καθώς αντιμετωπίζει εκ νέου αυξανόμενα εσωτερικά προβλήματα.

• Όσον αφορά στην Τουρκία σε σχέση με την κατάσταση που επικρατεί στο Ιράν, τα πιθανά σενάρια είναι τα εξής δύο:

- Πρώτον, ο Αχμαντινετζάντ παραμένει στην εξουσία, αλλά η ισχύς του μειώνεται. Σε αυτή την περίπτωση, η Τουρκία λόγω των κυρώσεων της Δύσης μπορεί να αυξήσει τις εξαγωγές της προς το Ιράν.

- Δεύτερον, πτώση του καθεστώτος και συνεχιζόμενες ταραχές στην χώρα. Η Τουρκία δεν αναμένεται να επηρεαστεί άμεσα από μια τέτοια εξέλιξη, καθώς τα δικά της κέντρα εξουσίας βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από τα ιρανικά σύνορα, ενώ η Τεχεράνη αρχίζει να μειονεκτεί έναντι της Άγκυρας στην διεκδίκηση της ηγεμονίας στη Μέση Ανατολή.
Εν συνεχεία το δημοσίευμα αναφέρεται στο ενδεχόμενο ανάδειξης ενός νέου είδους «οθωμανικής αυτοκρατορίας», που δεν θα εδράζεται στην αποικιοκρατία αλλά στην επιρροή, με βασικό εκφραστή τον Τούρκο ΥπΕξ Αχμέτ Νταβούτογλου, έναν ακαδημαϊκό που προωθεί τον «νεο-Oσμανισμό", ένα είδος τουρκικής κοινοπολιτείας μουσουλμάνων.

Η μείωση της επιρροής και της ισχύος ορισμένων χωρών της περιοχής συντελεί στην ευόδωση των ‘νέο-οσμανικών’ σχεδίων, αφού σε περίπτωση που, π.χ., το ιρανικό καθεστώς καταρρεύσει, όχι μόνο η Χαμάς αλλά και αρκετές άλλες χώρες και οργανώσεις της ευρύτερης περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολλάχ, θα στραφούν σύντομα προς την Τουρκία για καθοδήγηση και πάσης φύσεως βοήθεια.

Παράλληλα, η θέση της Τουρκίας στη Δύση έχει βελτιωθεί περαιτέρω, λόγω του ότι αποτελεί ένα παράδειγμα σταθερότητας σε μία περιοχή αυξανόμενης αστάθειας, έχοντας παράλληλα πρόσβαση, ως μέλος του ΝΑΤΟ, σε μεγάλο αριθμό στρατιωτικών απορρήτων της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.

Επιπλέον, η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ δεν προβληματίζει ιδιαίτερα την Άγκυρα, καθώς εάν τελικά δεν επιτευχθεί, τότε θα συνοδεύεται από ανταλλάγματα και σημαντικές οικονομικές παραχωρήσεις από την ΕΕ, εν είδει αντιστάθμισης για την απόρριψη της τουρκικής υποψηφιότητας.

Όσον αφορά στην πολιτική κατεύθυνση που ακολουθεί ο αινιγματικός και καθόλου διπλωμάτης Πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντοάν, ο Gerstenfeld την αποκαλεί μυστηριώδη, ακόμα και για τους ειδήμονες της πολιτικής επιστήμης. Υποστηρίζει ότι ο Ερντοάν μεταβάλει, σε κάθε ευκαιρία, τις θέσεις του προκειμένου να επωφεληθεί όσο το δυνατό περισσότερο με οιαδήποτε αφορμή. Προς επίρρωση του ισχυρισμού του, ο αρθρογράφος επικαλείται τη στάση του Τούρκου Π/Θ έναντι του Ισραήλ, η οποία υπαγορεύεται από πολιτικές σκοπιμότητες, με αποτέλεσμα, inter alia, να τίθεται εν αμφιβόλω το μέλλον της εβραϊκής κοινότητας της Τουρκίας.

Σε τελική ανάλυση, καταλήγει το δημοσίευμα, ο Ερντοάν είναι ικανός να διατηρήσει τη διφορούμενη στάση του επί μακρόν. Εντούτοις η Τουρκία δεν είναι, επί της ουσίας μια παγκόσμια δύναμη και δεν μπορεί να αυτοπροβάλλεται εσαεί ως τέτοια. Είναι, σε μεγάλο βαθμό, μία περιφερειακή δύναμη σε ένα οικονομικά μη-προηγμένο περιβάλλον. Αυτό γίνεται ακόμη σαφέστερο, εάν ληφθεί υπόψη ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Τουρκίας είναι μικρότερο από το ένα τρίτο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Ισραήλ.