Κυπριακό: Ή τώρα ή ποτέ!

Η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας περνάει μέσα από την Κύπρο αλλά αν σε αυτή τη φάση οι δύο πλευρές δεν μπορούν να τα βρουν μάλλον δε θα τα βρουν ποτέ όπως διαβάζουμε στον βρετανικό Economist.

Όλοι γνωρίζουν ότι η υποψηφιότητα της Τουρκίας να γίνει μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας προχωράει με βήματα χελώνας. Όπως διαβάζουμε στο δημοσίευμα του Economist, μόνο το κεφάλαιο για την έρευνα, (το ένα από τα 35) έχει ολοκληρωθεί. Στις 8 Δεκεμβρίου η ΕΕ συμφώνησε να ανοίξει μόνο το κεφάλαιο του περιβάλλοντος ενώ τα άλλα κεφάλαια έχουν παγώσει ύστερα από βέτο κάποιων άλλων χωρών μελών της ΕΕ. Οι Τούρκοι πλέον υποστηρίζουν την ένταξη μόλις κατά 42%.


Ο Βέλγος Πρόεδρος της ΕΕ Χέρμαν Βαν Ρομπούι δήλωσε κάποτε ότι η Τουρκία δεν θα γίνει ποτέ μέλος της ΕΕ άποψη με την οποία συμφωνεί και ο Γάλλος Πρόεδρος Σαρκοζί. Όμως δυτικοί διπλωμάτες ενθαρρύνουν τους Τούρκους λέγοντάς των ότι ο χρόνος είναι με το μέρος τους και οι πρόεδροι έρχονται και παρέρχονται.

Υπάρχει όμως ένα πολύ πιο επιτακτικό πρόβλημα: η Κύπρος. Η Τουρκία δεν μπορεί να γίνει μέλος της ΕΕ αν δεν συμφωνήσει η ελληνοκυπριακή δημοκρατία, η οποία ως μέλος της ΕΕ έχει δικαίωμα βέτο. Επίσης το νησί αυτό της Μεσογείου προκαλεί τριβές και στις σχέσεις της ΕΕ (της οποίας είναι μέλος η Κύπρος) και του ΝΑΤΟ (του οποίου είναι μέλος η Τουρκία). Αν το πρόβλημα της Κύπρου λυθεί θα μπορέσουν επιτέλους να συνεργαστούν οι δύο διεθνείς οργανισμοί.

Τώρα ίσως είναι η στιγμή επίλυσης του κυπριακού. Αμφότεροι οι σκληροπυρηνικοί πρόεδροι (Ντενκτάς και Παπαδόπουλος) είναι παρελθόν και δεν επικρατεί κλίμα εκδικητικότητας μεταξύ των δύο κομματιών του νησιού.

Τον Φεβρουάριο του 2008 ανέλαβε ο Δημήτρης Χριστόφιας, μέλος του κομμουνιστικού ΑΚΕΛ και παλιός φίλος του καινούριου επίσης τουρκοκύπριου Προέδρου Μεχμέτ Αλί Ταλάτ. Οι συνομιλίες ξεκίνησαν τον Σεπτέμβρη του 2008. Ο ΟΗΕ συμφώνησε, αν και διστακτικά να συμμετάσχει στις συνομιλίες και διόρισε τον πρώην ΥΠΕΞ της Αυστραλίας Αλεξάντερ Ντάουνερ, ειδικό απεσταλμένο. Όμως πολύ σύντομα φάνηκε ότι οι συνομιλίες δεν ευδοκιμούσαν.

Ο κύριος Χριστόφιας δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να γίνει η συζήτηση βάσει του σχεδίου Ανάν ενώ ο κύριος Ταλάτ το αντίθετο. Αν και οι δύο βασικοί διαπραγματευτές για την εκάστοτε πλευρά φαίνεται να διαφωνούν σχεδόν σε όλα τα σημεία των συνομιλιών, έχει υπάρξει κάποια πρόοδος. Ίσως γιατί οι δύο πρόεδροι συναντιούνται δύο φορές την εβδομάδα και το Γενάρη μπορεί να συναντιούνται και τρεις. Το θέμα των οικονομικών έχει λυθεί ενώ το θέμα της διακυβέρνησης του νησιού, φαίνεται να είναι σε καλό δρόμο.

Τα πράγματα δυσκολεύουν, στο μοίρασμα του νησιού όπως διαβάζουμε. Αν και κατά βάση, οι Τουρκοκύπριοι είναι έτοιμοι να επιστρέψουν το 9% από το 38% που έχουν καταλάβει. Η προσφορά των Άγγλων να δώσουν ένα κομμάτι των δικών της βάσεων επίσης βοηθάει. Πολλοί Κύπριοι πάντως διαβάζουμε στο δημοσίευμα, δεν έχουν τόσο πρόβλημα με τα εδάφη όσο με τους Τούρκους. Συχνά ακούει κανείς στο νησί ότι «δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με τους Τουρκοκύπριους μόνο με τους Τούρκους και το στρατό τους».

Πιο ευαίσθητα σύμφωνα με τον Economist, είναι τα θέματα της ασφάλειας και της ιδιοκτησίας. Ο κύριος Χριστόφιας επιμένει ότι δεν μπορεί να δεχτεί μια συμφωνία που θα έχει την Τουρκία στο ρόλο της εγγυήτριας και κατά συνέπεια στο νησί σταθμευμένα τουρκικά στρατεύματα. Αυτό θα αποτελούσε «δαμόκλειο σπάθη πάνω από το κεφάλι μας». Θεωρεί ότι μια συμφωνία στο κυπριακό μπορεί να πέσει θύμα της παιχνίδι εξουσίας μεταξύ του Ερντογάν και των Τούρκων στρατηγών. Από την άλλη, ο κύριος Ταλάτ υποστηρίζει ότι μετά από τα γεγονότα του 1960, οι Τουρκοκύπριοι δεν μπορούν να μείνουν απροστάτευτοι.

Το θέμα της ιδιοκτησίας μπορεί να αποδειχτεί πιο δύσκολο. Όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν το βόρειο τμήμα του νησιού, κατέλαβαν και 80% των περιουσιών των Ελληνοκυπρίων. Πολλοί από τους απογόνους έχουν ακόμα τους τίτλους ιδιοκτησίας που σε μερικές περιπτώσεις οι Τουρκοκύπριοι έχουν ήδη πουλήσει τις περιουσίες τους σε ξένους. Ο κύριος Ταλάτ υποστηρίζει ότι το θέμα των περιουσιών πρέπει να λυθεί από μία ανεξάρτητη επιτροπή η οποία θα αποζημιώσει τους πρώην ιδιοκτήτες (χωρίς να ξεκαθαρίζει που θα βρεθούν αυτά τα χρήματα). Ο κύριος Χριστόφιας ισχυρίζεται ότι ως κομμουνιστής δεν αποδέχεται τον όρο ιδιωτική περιουσία. Οι Ελληνοκύπριοι είναι ανένδοτοι: οι ιδιοκτήτες θα αποφασίσουν.

Ο κύριος Χριστόφιας είναι κάθετος: η ταχύτητα έπεται της ουσίας. Δεν μπορεί να υπάρχουν καταληκτικές ημερομηνίες ούτε διαιτησία. Θεωρεί ότι η αποτυχία του σχεδίου Ανάν έχει να κάνει με την υπερβολική βιασύνη.

Το πρόβλημα είναι ότι ο χρόνος είναι περιορισμένος διαβάζουμε στο βρετανικό περιοδικό. Στην τουρκοκυπριακή πλευρά θα γίνουν προεδρικές εκλογές τον Απρίλιο και μπορεί να χάσει ο κύριος Ταλάτ. Πρωθυπουργός είναι πλέον ο Ντερβίς Έρογλου, άνθρωπος που θυμίζει σε πολλά τον Ραούφ Ντενκτάς. Μιλάει λίγα αγγλικά, δεν γνωρίζει καθόλου τον κύριο Χριστόφια και προηγείται στην μάχη για τις προεδρικές εκλογές.

Όχι ότι η διαπραγματευτική θέση του κυρίου Χριστόφια είναι καλύτερη. Τα άλλα δύο ελληνοκυπριακά κόμματα είναι πολύ πιο σκληροπυρηνικά από το δικό του. Ο Ελληνοκύπριος ΥΠΕΞ Μάρκος Κυπριανού ζητούσε καινούριες κυρώσεις στους Τούρκους λόγω της άρνησής τους να ανοίξουν λιμάνια και αεροδρόμια για τους Ελληνοκύπριους, κίνηση που δεν έβρισκε σύμφωνο τον κύριο Χριστόφια. Ενώ τα ελληνοκυπριακά ΜΜΕ είναι τρομερά καχύποπτα στο θέμα των συνομιλιών.

Το θέμα είναι πόσο πολύ θέλουν οι δύο πλευρές να τα βρουν συνεχίζει το δημοσίευμα. Οι Τουρκοκύπριοι προφανώς και θέλουν γιατί αλλιώς θα παραμείνουν απομονωμένοι και απόλυτα εξαρτημένοι από τους Τούρκους. Αν και πλέον μπορούν να διασχίσουν την πράσινη γραμμή και να αποκτήσουν ελληνοκυπριακό διαβατήριο.

Τελικά, οι Τουρκοκύπριοι το πιο πιθανό είναι να πούνε ναι. Πολύ πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι δεν ασκείται καμία πίεση στους Ελληνοκυπρίους. Από όταν απέρριψαν το σχέδιο Ανάν απολαμβάνουν τα προνόμια της ΕΕ και της Ευρωζώνης. Η οικονομία τους πάει πολύ καλά και μια ένωση μπορεί να μην τους συμφέρει αφού θα χρειαστεί να …πληρώνουν και τους Τουρκοκύπριους.

Ο καλύτερος τρόπος για να λυθεί το αδιέξοδο είναι ίσως η πίεση από τρίτους κάτι που θα πρέπει όμως να γίνει πολύ προσεκτικά.

Η ΕΕ έχει τα χέρια δεμένα αφού οποιαδήποτε πίεση εκ μέρους της μπορεί να φανεί ως πίεση από τους Ελληνοκύπριους ή την Ελλάδα. Καμία από τις δύο πλευρές δεν εμπιστεύεται την Αγγλία (εγγυήτρια χώρα) και το ίδιο ισχύει για τις ΗΠΑ. Οπότε μας μένουν δύο παίκτες: η Ελλάδα και η Τουρκία.

Εδώ φαίνεται να υπάρχει ελπίδα. Ο νέος Έλληνας πρωθυπουργός και ΥΠΕΞ της χώρας Γιώργος Παπανδρέου είναι πιο ανοιχτός στο να βρεθεί μια λύση στο κυπριακό από τον προκάτοχό του. Έχει ήδη επισκεφθεί την Λευκωσία και την Άγκυρα και τα πάει καλά με τον κύριο Ερντογάν. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ Νταβούτογλου είναι υπέρ της ειρήνης με τους γείτονες. Μια έρευνα από το International Crisis Group καταλήγει ότι μπορεί να υπήρχαν θετικές εξελίξεις αν οι Ελληνοκύπριοι μιλούσαν απευθείας με τους Τούρκους. λλά αυτοί είναι διστακτικοί.

Δεν θα πρέπει να χαθεί αυτή η χρονική συγκυρία! Ο ΟΗΕ σιγοψιθυρίζει ότι θα σηκωθεί να φύγει μαζί με τις ειρηνευτικές δυνάμεις αν αποτύχουν οι συνομιλίες. Οι διάδοχοι των παρόντων Προέδρων δεν θα είναι εξίσου διαλλακτικοί. Και οι δύο πλευρές ανησυχούν ότι οι νεαροί Κύπριοι που δεν θα έχουν καμία ανάμνηση ενός ενωμένου νησιού δεν θα καίγονται όπως οι γονείς τους να δουν το νησί ενωμένο. Και δεν θα τους νοιάζει και τόσο το θέμα των περιουσιών.

Οποιαδήποτε λύση καταλήγει το δημοσίευμα, θα πρέπει να βρεθεί μέχρι το τέλος Φλεβάρη (λόγω εκλογών στην τουρκοκυπριακή πλευρά τον Απρίλη). Αν αποτύχουν αυτή τη φορά οι συνομιλίες, πιθανόν περάσουν χρόνια για να ξεκινήσει ο επόμενος γύρος. Και θα πρόκειται για άλλη μια αποτυχία της ΕΕ. Αν δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα που έχει στην αυλή της πως θα το κάνει αλλού;


Read more: http://infognomonpolitics.blogspot.com/2009/12/economist_17.html#ixzz0ZygR0sX3