TOΥΡΚΙΑ - ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Όσο και εάν ο όρος «ελεγχόμενη ασάφεια» μπορεί να θεωρηθεί νεολογισμός, και σίγουρα είναι αδόκιμος, μόνο έτσι θεωρούμε ότι μπορεί κάποιος να περιγράψει την κατάσταση που επικρατεί στη γείτονα σύμφωνα με τον αγγλόγλωσσο Τύπο, τόσο στο εσωτερικό όσο και στις εξωτερικές διπλωματικές σχέσεις.

Αυτή η πολιτική των τουρκικών μέσων δεν είναι τωρινή ούτε και τυχαία. Γεγονότα που για όλους τους άλλους θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν με υπερβολική μετριοπάθεια «εξαιρετικά σημαντικά» και με ελάχιστη υπερβολή «κοσμογονικά» και γεγονότα «ιστορικής σημασίας» με ένα ιδιαίτερο και ιδιόμορφο τρόπο την πρώτη και δεύτερη ημέρα καταλαμβάνουν πρωτοσέλιδα και ύστερα ως διά μαγείας αρχίζουν να αναλύονται με τέτοιο τρόπο κατακερματισμένα ήδη σε δευτερευούσες και αμφιβόλου σημασίας λεπτομέρειες που σύντομα είναι δύσκολο να παρακολουθήσει κάποιος τη συνέχεια. Κάτι τέτοιο γίνεται περίπου με την υπόθεση της Εργκενεκον, μια υπόθεση που για πολλοστή φορά βγήκε στην επιφάνεια με το περίφημο έγγραφο του συνταγματάρχη Cicek που αποκάλυψε η Τaraf και στο οποίο δεν χρειάζεται να επανέλθουμε. Εδώ και δύο τρεις ημέρες ξεκίνησε η ίδια γνωστή συζήτηση. Είναι ή δεν είναι αυθεντικό (το έγγραφο); Είναι η υπογραφή του Cicek αυθεντική και εάν ναι, μπορεί να εκληφθεί σαν αποδεικτικό στοιχείο αφού παρουσιάζεται σε φωτοτυπία; Θα απολογηθεί ο Cicek σε εισαγγελέα πολιτικών δικαστηρίων ή σε στρατιωτικό εισαγγελέα; Ήξερε ή δεν ήξερε το στράτευμα; Εάν ήξερε, ήξερε η ίδια η ηγεσία ή ένα μέρος των ΤΕΔ που δεν ελέγχεται; Είναι περίπου σαν μία επανάληψη του ίδιου έργου. Η εξέλιξη μέχρι στιγμής και αυτή γνωστή. Ο Ερντογάν διαβεβαιώνει ότι οι θεσμοί στην Τουρκία είναι αρραγείς και συνεργάζονται με υψηλό αίσθημα ευθύνης. Οι ΤΕΔ, από τη μεριά τους, σε σχετική αμηχανία και εκνευρισμό να υπόσχονται πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης. Οι δημοσιογράφοι και τα ΜΜΕ, χωρισμένοι στα δύο στρατόπεδα των κεμαλιστών και των φιλοκυβερνητικών να κατηγορούν αλλήλους, οι μεν για υπερβολή και εκμετάλλευση μιας υπόθεσης που ακόμα δεν έχει διαλευκανθεί για να πληγωθεί και να τρωθεί το στράτευμα και η κοσμικότητα του κεμαλικού κράτους, οι δε άλλοι να κατηγορούν τους πρώτους ότι υποβαθμίζουν το θέμα χρησιμοποιώντας δικολαβίστικες πρακτικές και νομικίστικες μεθόδους. Πάντως η ουσία παραμένει ότι το πρόβλημα που δημιουργήθηκε με την αποκάλυψη στην Taraf είναι τεράστιο και δημιουργεί για άλλη μία φορά τριγμούς στο εσωτερικό της Τουρκίας. Και εάν υπάρχει ακόμα κάποιος που δεν έχει καταλάβει ή δεν θέλει να καταλάβει το μέγεθος του προβλήματος, τουλάχιστον για το πόσο πιθανώς να επηρεάσει τη θέση της Τουρκίας στη διεθνή κοινότητα, η Emine Bozkurt, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε συνέντευξή της στο Anadolu, το θυμίζει με τον καλύτερο τρόπο αφήνοντας να εννοηθεί ότι εάν το έγγραφο αποδειχθεί ότι είναι αυθεντικό «θα σημαίνει ότι η δημοκρατία βρίσκεται σε απειλή»…«Η υπόθεση εάν τα πράγματα πάρουν αυτή την τροπή» είπε «είναι σίγουρα ότι θα πάρει την άγουσα (προς τις Βρυξέλλες) και θα ενσωματωθεί στην επόμενη έκθεση προόδου για την Τουρκία»

Πάμε τώρα στην εξωτερική πολιτική. Τηρουμένων των αναλογιών, κυρίως όμως λόγω της ρευστότητας της κατάστασης που επικρατεί στην Τεχεράνη, η ίδια ασάφεια επικρατεί και για τη στάση της γείτονος αναφορικά με τα τεκταινόμενα στο Ιράν.

Παρά τις δηλώσεις Νταβούτογλου για την ανάγκη εξεύρεσης λύσης μέσω εσωτερικών διεργασιών αλλά και της έμμεσης υποστήριξης στον Αχμεντινετζάντ οι εφημερίδες αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα επιφυλακτικά τις εξελίξεις. Μία επιφυλακτικότητα που πολλές φορές δημιουργεί την εντύπωση της ύπαρξης αγωνίας και δέους χωρίς να είναι εμφανές ή να καταγράφεται πουθενά πώς μπορεί να επηρεάζουν τις εξελίξεις, τα γεγονότα της Τεχεράνης ή τέλος πάντων την κατάσταση στην Άγκυρα. Δεν νομίζουμε ότι πρέπει επί του παρόντος να μπούμε σε λεπτομέρειες για τη στάση των τουρκικών ΜΜΕ για το θέμα, έχοντας βέβαια υπόψη ότι και οι τούρκοι πολιτικοί αναλυτές σχετικά τις αποφεύγουν. Θα υπάρχει καιρός για αυτό. Πολλοί αναλυτές στην παρουσίαση των γεγονότων της Τεχεράνης ακολουθούν μέχρι και σήμερα τη γνωστή υποκειμενική, ανάλογα με το μέσο στο οποίο εργάζονται, και με το τι πρεσβεύουν, πεπατημένη. Ο Yusuf Kanlı πχ φυσικά και αναφέρεται στη συνέντευξη του γιου του Mohammad Reza Pahlavi στην Milliyet για να δώσει έμφαση, πού αλλού, στο ότι ο Pahlavi έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου στους Τούρκους να διαφυλάξουν ως κόρην οφθαλμού την κοσμικότητα της τουρκικής δημοκρατίας. Πηγαίνει και πάρα πέρα βέβαια ο Kanlı και σε μία αποστροφή του αναφέρει ότι τόσο η επανάσταση του 79 του Χομεϊνί όσο και τα λάθη της χούντας του 1980 «μπορεί» και να δικαιολογούν το φαινόμενο της θρησκευτικής συνειδητοποίησης των τούρκων τα τελευταία 30 χρόνια αλλά και της στροφής της τουρκικής κοινωνίας προς τον συντηρητισμό. «Μπορεί», λέει ο Kanlı, αλλά το μήνυμα σαφές. Και φυσικά δεν θα μπορούσε να υπάρχει κάποιας μορφής κρίση στην ευρύτερη περιοχή χωρίς κάποιος αναλυτής να προσφέρει λύση μέσω του παραδείγματος της Τουρκίας. Αυτό το κάνει ο Mehmet Yılmaz της Zaman που φιλοξενείται στη σημερινή ΤΖ ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ αναφέρει ότι ναι μεν δεν υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η Τουρκία να γίνει Ιράν τώρα που έλυσε η χώρα το πρόβλημα των πραξικοπημάτων, υπάρχει όμως πιθανότητα, σύμφωνα με τον καλό δημοσιογράφο, το Ιράν να δει με μεγαλύτερη προσοχή το παράδειγμα που προσφέρει η Τουρκία.

Ο Andrew Fınkel στην ΤΖ αναφερόμενος στην, σύμφωνα με αυτόν, υποστήριξη της Άγκυρας προς τον Αχμεντινετζάντ διατηρεί αρκετές επιφυλάξεις για την κίνηση θεωρώντας την βεβιασμένη λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, αν και παραδέχεται ότι υπάρχουν σαφείς και αντικειμενικοί λόγοι για την Άγκυρα να υποστηρίξει τον Αχμεντινετζάντ. Πάντως πολύ καλός είναι σήμερα ο İlhan Tanır στην DN ο οποίος αναλύει την κατάσταση μέσω του δόγματος Νταβούτογλου περί «μηδενικών προβλημάτων με τις γειτονικές χώρες».

Κατανοητή η πολιτική Νταβούτογλου, λέει ο Tanır, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να κλείνουμε τα μάτια όταν λαμβάνουν χώρα κοσμογονικές εξελίξεις. Εκτός εάν αυτό, διερωτάται ρητορικά, έχει σχέση με τις δεκάδες διμερείς συμφωνίες για το ενεργειακό ή «Θεός φυλάξοι» ότι συμφωνούμε ως Τούρκοι με τις πρακτικές των Φρουρών της Επανάστασης του Αχμεντινετζάντ. Το να μην εμπλέκεται και το να μην παίρνει θέση στα εσωτερικά άλλων κρατών η Τουρκία, συνεχίζει ο αρθρογράφος, δεν σημαίνει ότι πρέπει να κλείνει τα μάτια στην καταπίεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ακόμα και εάν, συνεχίζει ο Tanır, η Τουρκία δεν είναι και η χώρα πρότυπο σε τέτοια θέματα.

«Οι Ιρανοί» καταλήγει ο τούρκος αναλυτής, «αφήνουν πίσω τους την οπισθοδρομικότητα για να προλάβουν επιτέλους τον υπόλοιπο κόσμο». «Τι είναι όμως αυτό που επιδιώκει να επιτύχει η Τουρκία; Αλήθεια η Τουρκία με ανησυχεί πιο πολύ αυτές τις ημέρες της εξέργεσης του Ιράν, παρά τα ίδιο το Ιράν. Αλήθεια με ποιον συμπαραστέκεται η Τουρκία;»