Η Κύπρος στο σταυροδρόμι διακίνησης της ενέργειας

ΤΟΥ ΦΟΙΒΟΥ ΚΛΟΚΚΑΡΗ*
Η γεωπολιτική σημασία της Κύπρου απορρέει από τη γεωγραφική της θέση στην ανατολική Μεσόγειο (περιοχή μεγάλης στρατηγικής σημασίας και μεγάλης αστάθειας), καθώς και από τις υποδομές στο έδαφός της (αεροναυτικές διευκολύνσεις, επιτήρηση θαλάσσιου/εναέριου χώρου, επικοινωνίες).
Δεν είναι τυχαίο ότι οι Βρετανικές Βάσεις (ΒΒ) στην Κύπρο είναι οι μοναδικές υπερπόντιες στρατιωτικές εγκαταστάσεις που διατήρησε η Βρετανία μετά την κατάλυση της αποικιοκρατίας.

Η φράση του πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών της Βρετανίας Anthony Eden, στη δεκαετία του '50, φαίνεται ότι έχει διαχρονική ισχύ για τους ...Βρετανούς. «... No Cyprus no certain facilities to protect our supply of oil. No oil, unemployment and hunger in Britain. It is as simple as that... ». Οι ΒΒ είναι αναγκαίες για τα συμφέροντα της Βρετανίας, ιδιαίτερα εκείνα που σχετίζονται με την ασφάλεια και την ενέργεια.
Η στρατηγική της Τουρκίας για τη Κύπρο, που τέθηκε τη δεκαετία του '50, στοχεύει στον έλεγχο ολόκληρης της νήσου και τη δημογραφική αλλοίωση, για λόγους που σχετίζονται με τη προώθηση των συμφερόντων της στην Ανατολική Μεσόγειο. Υλοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό με τις συνθήκες Εγγυήσεως/Συμμαχίας 1960 και την εισβολή του 1974. Θα είχε ολοκληρωθεί αν υιοθετείτο το σχέδιο Ανάν το 2004.
Σήμερα, η Τουρκία συνεχίζει τις προσπάθειες για ολοκλήρωση του στόχου της με ενέργειες που στοχεύουν σε:
* Λύση συνομοσπονδίας για το Κυπριακό και διατήρηση των επεμβατικών δικαιωμάτων και στρατευμάτων της, καθώς και των εποίκων.
* Αμφισβήτηση της οντότητος της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ) και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της (δεν αναγνωρίζει την ΚΔ, δεν ανοίγει τα λιμάνια και αεροδρόμιά της στα κυπριακά πλοία και αεροσκάφη, παραβιάζει συστηματικά το θαλάσσιο και εναέριο χώρο της, προωθεί λαθρομετανάστες στις ελεύθερες περιοχές).
* Αναβάθμιση του ψευδοκράτους και εξάλειψη κάθε ελληνικού στοιχείου στις κατεχόμενες περιοχές (εγκλωβισμένοι, παρεμπόδιση επιστροφής προσφύγων, καταστροφή θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των Ελλήνων, εκμετάλλευση των περιουσιών τους, αλλαγή τοπονυμίων).
Η Τουρκία δεν αποκρύπτει τους στόχους της και αποθρασύνεται συνεχώς, όσο η Ελλάδα και η Κύπρος δεν αποτελούν αποφασιστικό και σθεναρό ανάχωμα στην πορεία της για ένταξη στην ΕΕ, και δεν επιφέρουν σ' αυτήν υπολογίσιμο κόστος. Συνεχίζει ανενόχλητη την πορεία της προς την ΕΕ, χωρίς να έχει αποσύρει τις κατοχικές δυνάμεις και τους εποίκους από έδαφος της ΕΕ, ούτε το casus belli από το Αιγαίο. Τα κεφάλαια για ένταξή της στην ΕΕ ανοίγουν με την υπογραφή της ΚΔ, την οποία όμως δεν αναγνωρίζει ως κράτος.
Ειδικά σε ό,τι αφορά την Ανατολική Μεσόγειο και τις στοχεύσεις της Τουρκίας, είχαμε εντός του 2008 προκλητικές δηλώσεις της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Τουρκίας, και επιδρομική συμπεριφορά του τουρκικού στόλου, με σοβαρές παρενοχλήσεις στη θαλάσσια αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) της ΚΔ, αλλά και εκείνην της Ελλάδος στη περιοχή Καστελλορίζου.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αλί Μπαμπατζιάν δήλωσε ότι το θέμα των εγγυήσεων της Τουρκίας δεν αποτελεί θέμα των διαπραγματεύσεων των δύο κοινοτήτων και ότι οι τουρκικές εγγυήσεις αποτελούν αναγκαιότητα για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της ευημερίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο νέος αρχηγός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στρατηγός Μπασμούγ, κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, έθεσε τέσσερις άξονες στρατηγικής εθνικής ασφάλειας, προς τους οποίους θα εντείνει τις προσπάθειές της η Τουρκία και θα λάβει τα αναγκαία μέτρα για την προώθηση και ενίσχυσή τους.
Ο 3ος άξονας αναφέρεται στην «κατοχύρωση της ασφάλειας των Τουρκοκυπρίων και την προστασία των δικαιωμάτων και συμφερόντων, που αποτελούν τα βασικά σημεία της ασφάλειας της Τουρκίας και των εθνικών της συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο».
Ο Αρχηγός του τουρκικού πολεμικού ναυτικού ναύαρχος Άτατς δήλωσε ότι η Ανατολική Μεσόγειος μετατρέπεται σε ένα νέο Περσικό Κόλπο, από πλευράς διακίνησης της ενέργειας και ότι το πολεμικό ναυτικό της Τουρκίας θα πρέπει να έχει ρόλο απόλυτου κυρίαρχου στην περιοχή.
Μια σύντομη ανάλυση της διακίνησης της ενέργειας στην περιοχή της Κύπρου παρουσιάζει την πιο κάτω εικόνα:
* Η Κύπρος βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ζώνες μεγάλης στρατηγικής σημασίας, που επηρεάζουν τις παγκόσμιες εξελίξεις. Προς ανατολάς, η ζώνη που διαθέτει το 70% περίπου των παγκοσμίων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου (η ευρύτερη περιοχή από Περσικό Κόλπο μέχρι Κασπία θάλασσα). Προς δυσμάς η ζώνη των χωρών της ΕΕ, που αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας.
* Η Κύπρος βρίσκεται στο σταυροδρόμι διακίνησης της ενέργειας μέσω των θαλασσίων ζωνών της και έναντι των απολήξεων των αγωγών πετρελαίου στην ανατολική ακτή της Μεσογείου, όπως παρακάτω:
- Περσικός Κόλπος, Σουέζ, θαλάσσια ζώνη Κύπρου, Ευρώπη (Δύση)
- Κασπία θάλασσα, μεγάλου μήκους αγωγός Μπακού - Τιφλίδα - λιμάνι Τσεϊχάν (BTC) στον Κόλπο της Αλεξανδρέτας της Τουρκίας έναντι Κύπρου - θαλάσσια ζώνη Κύπρου - Ευρώπη. Ο αγωγός BTC έχει δυνατότητα να μεταφέρει 1 εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως.
- Αγωγός Κιρκούκ - Τσεϊχάν, που συνδέει το Ιράκ με την Τουρκία, μήκους 600 μιλίων και ικανότητα να διακινεί 1,6 εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως.
- Αγωγός Κιρκούκ - λιμάνι Χάιφα του Ισραήλ - θαλάσσια ζώνη της Κύπρου - Ευρώπη. Ο αγωγός διέρχεται μέσω Συρίας και Ιορδανίας.
* Προγραμματίζεται:
Η διακίνηση πετρελαίου με πλοία από το λιμάνι Τσεϊχάν στο λιμάνι Άσκελον του Ισραήλ, μέσω των ανατολικών θαλασσών της Κύπρου και εκείθεν διά του αγωγού Tipline στο κόλπο της Άκαμπα, απ' όπου θα διακινείται με πλοία στην Ινδία.
Η κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού πολλαπλής χρήσεως από τις ακτές της Τουρκίας διά της θαλάσσιας ζώνης της Κύπρου προς το Ισραήλ.
* Στο θαλάσσιο χώρο πέριξ της Κύπρου υπάρχουν μεγάλα αποθέματα φυσικού αερίου. Στη θαλάσσια ΑΟΖ της Αιγύπτου, της τάξεως των 2,4 τρισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων και στη θαλάσσια ΑΟΖ του Ισραήλ της τάξεως των 3,3 τρισεκατομυρίων κυβικών ποδών.
* Ενδέχεται στο θαλάσσιο χώρο της ΑΟΖ της ΚΔ να υπάρχουν παρόμοια αποθέματα.
Το πλέγμα της διακίνησης της ενέργειας στο θαλάσσιο χώρο πέριξ της Κύπρου είναι μεγάλης στρατηγικής σημασίας για τα συμφέροντα της Δύσης (κρατών - εταιρειών εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου). Επιβάλλει εξασφάλιση συνθηκών ασφαλείας και σταθερότητας στην Αν. Μεσόγειο. Το ρόλο αυτό για τα συμφέροντα της Δύσης επιδιώκει να αναλάβει η Τουρκία σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδος, των οποίων το ρόλο στην Αν. Μεσόγειο μεθοδεύει να εκμηδενίσει. Θα το επετύγχανε πλήρως αν υιοθετείτο το σχέδιο Ανάν (Έλεγχος Κύπρου, αφοπλισμός της, αποκλεισμός ελληνικού πολεμικού ναυτικού).

*Αντιστράτηγος ε.α.